Bu yazıyı yazarken Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Donald Trump ile Beyaz Saray’daki görüşmesine sadece saatler vardı. Umarım siz bu satırları okurken görüşme de kazasız belasız geçmiş olur. Toplantı öncesi, imzalanacak anlaşmalardan birinin de THY’nin Boeing uçak alımına ilişkin olması bekleniyordu. Başkan Trump, sosyal medya paylaşımında görüşmeyi ilan ettiğinde beri Boeing anlaşması da çok tartışılanlar arasındaydı. Açıkçası bu konuda fikir beyan edenlerin de çoğu konuyu tam olarak bilmiyor. Ben de bildiklerimi yazayım.

Önce eğri oturup doğru konuşalım; dünyanın her yerinde milli (flag-carrier) havayollarının uçak alımları siyasi anlaşmalardır. Uçak, çamaşır makinesi gibi mahalledeki bayiden aldığınız bir ürün değil. Aşağıda anlatacağım üzere, fiyat dışında, uçak alımına karar verirken dikkate alınan birçok parametre var. Siyaset de bunlardan biri. Üstelik küreselleşme yavaşladıkça siyaset daha da önemli bir parametre haline geliyor. İnanmayan, son yıllardaki uçak alım anlaşmalarının kaçı Paris veya Dubai’deki havacılık fuarlarında, kaçı da ABD veya Çin devlet başkanlığı saraylarında açıklanmış, sayıp baksın. Bir de tabii mesela Çin, ABD’yle arası açıldığından beri sadece Avrupa’da üretilen Airbuslardan mı alıyormuş, onu da incelemek lazım.

Bir adet çamaşır makinesinin üretimi yaklaşık 15 dakika sürer. Küçük gövdeli bir uçağın üretimi yaklaşık bir ay sürer. Testleri filan da katarsanız teslimat 3 ayı bulur. Tedarik zinciri yönetimi zor olduğu için teslimatta hep sıra olur. Uçak alıcıları sadece fiyatı değil, teslimat zamanında da pazarlık ederler. Bazen teslimat için alınan slotların havayolları arasında ticareti bile mümkündür. Nitekim THY’nin alacağı uçakların da dört........

© Ekonomim