Bazı şairler vardır ki yazdıkları şiirlerin etkisi yüzyıllar boyunca artarak devam eder. Bu şairler yazdıkları mısralarla, kültürleri etkiledikleri gibi bazen de dini inançların içerisinde görkemli bir yerde kendi varlıklarını sürdürürler. Hem Anadolu coğrafyasını hem de Azerbaycan coğrafyasını derinden etkileyen Muhammet Fuzuli, bu tanıma verilecek en iyi örneklerden biridir. Onun şiirleri kimi zaman Azerbaycan’da kurulan mugam meclislerinde, kimi zaman da Anadolu’nun köylerinde semah dönen bir canın dilinde ve gönlündedir. Bir başka deyişle; Fuzuli’nin şiirleri, Ulu Tanrı’ya yakın olmak için dönülen semahta bir yakınlaşma vasıtasıdır. O, Türkmenlerin yedi ulu ozanından biridir. Hiç şüphesiz onun şiirlerinin tamamı şaheserdir. Biz kitabımızın bu bölümünde onun bestelenmiş bir şiiri olan “Meni Candan Usandırdı”yı anlatmaya çalışacağız. Bestelendikten sonra “Fuzüli Kantatı” ismiyle bilinir. Azerbaycan’ın büyük kompozitörü Cahangir CAHANGİROV tarafından 1959 yılında bestelenmiştir. Tam anlamıyla bir başyapıttır. Bu eşsiz eser, Azerbaycan’ın kültürel mirasının derinliklerine inen, duygusal ve estetik açıdan zengin bir sesleniştir. CAHANGİROV bu kantatla, Türk dünyasının ender rastlanan şairlerinden biri olan Muhammed Fuzuli’nin çağlar ötesine uzanan ruhunu ve kelimelerinin derinliğini müzikle buluşturmuş olup, Fuzuli’nin şiirlerini adeta yaşayan bir melodiye dönüştürmüştür.

Kantat, şairin en ünlü gazellerinden seçilen üç önemli bölümle şekillenir: “Söz Hakkında,” “Şebi-Hicran” ve “Meni Candan Usandırdı.” Her biri, Fuzuli’nin içsel dünyasına birer pencere açar; insanın varlık, aşk, yalnızlık ve özlemlerle dolu bir yolculukta kayboluşunu işler. CAHANGİROV’un müziği, Fuzuli’nin kelimelerinin çok ötesine geçerek, sözlerin duygusal derinliğini bir senfonik şiir gibi canlandırır.

Eserde, Fuzuli’nin şiirleriyle harmanlanan bir diğer önemli etki ise ünlü şair Resul RIZA’nın Fuzuli’ye yazdığı bir şiirden alınan dizelerdir. Resul RIZA, Fuzuli’nin tasavvufi dünyasına ve onun edebi gücüne duyduğu hayranlığı dile getirerek, bestekarın müzikal anlatımına ilham kaynağı olmuştur. CAHANGİROV, bu şiirleri ustaca birleştirerek, yalnızca Azerbaycan halkının değil, tüm Türk dünyasının ortak duygusal mirasına hitap eden bir eser yaratmıştır. Her notasında bir aşkın, bir özlemin yankılandığı bu eser, Fuzuli’nin sanatındaki eşsiz lirizmi müzikal bir evrende yeniden keşfetmemize olanak tanır.

Fuzuli Kantatı, ilk kez eksiksiz olarak Azerbaycan’ın ünlü sanatçısı Şövket ALEKBEROVA tarafından yorumlanmıştır. Bu detay, eserin sahnelenmesi açısından tarihi bir andır. Şövket ALEKBEROVA, Fuzuli’nin derin duygusal dünyasını, Cahangir CAHANGİROV’un müziğiyle birleştirerek, dinleyicilere unutulmaz bir deneyim yaşatmıştır. Onun zarif ve güçlü yorumuyla kantat, Fuzuli’nin gazellerindeki gibi duygu yüklü bir atmosfer yaratmış ve tüm dinleyenlerin gönlünde derin izler bırakmıştır. Ancak zamanla, Fuzuli Kantatı’nın özellikle ikinci bölümü daha sık okunmuş ve bu bölüm, diğer sanatçılar tarafından da defalarca seslendirilmiştir. Azerbaycan müziğinin değerli isimlerinden Nuriyye HÜSEYNOVA, Fergane GASIMOVA, Lale MEMMEDOVA ve Nadir GAFARZADE kendi yorumuylarıyla bu eseri sahneye taşımış, her bir notayı içtenlikle ve özenle seslendirmişlerdir. Son dönemlerde Türkiye’de de seslendirilen bu eserin sözleri şöyledir:

Meni candan usandırdı, cefadan yar usanmaz mı?
Mene derman, meni bimar sanmaz mı?

Gemim pünhan tutardım men, dediler yare gıl rövşen
Desem, ol bivefa bilmem, inanarmı, inanmazmı?

Şebi-hicran yanar canım, töker gan çeşmi-giryanım
Oyadar xelgi efganım, qara bextim oyanmazmı?

Güli-rühsarine garşu gözümden ganlı akar su,
Hebibim, fesli-güldür bu, akar sular bulanmazmı?

Deyildim men sene mail, sen etdin eglimi zail,
Mene ten eyleyen gafil seni görcek utanmazmı?

Füzuli rindü şeydadır, hemişe halqa rüsvadır,
Sorun kim, bu ne sevdadır, bu sevdadan usanmaz mı?

Fuzuli Kantatı, yıllar içinde farklı seslerde hayat bulmuş, ancak her bir yorumda, Fuzuli’nin ve Cahangir CAHANGİROV’un yaratıcı dehası dinleyicilere yeniden ulaşmıştır. Bu yorumculardan birisi olan ve yukarıda da adını zikrettiğimiz Şövket ALEKBEROVA’nın icrası başdöndürücü bir güzelliktedir. Şair, bestekar, sanatçı birlikteliği ancak bu kadar gözkamaştırıcı olabilir. Azerbaycan müziği denince akla gelen ilk sanatçılardan biridir Şövket ALEKBEROVA.

Şövket ALEKBEROVA, kendi yorumu ile müzik dünyasında derin izler bırakmış, sesi ve duygusal yorum tarzıyla herkesin etkilendiği nadir sanatçılardan biridir.........

© dibace.net