Giriş

Türkiye’de özel öğretim kurumları, 1980’lerde uygulanan liberal ekonomik politikalar ve eğitim alanındaki özelleştirme trendleriyle büyümeye başladı. 2000’lerin ortalarından itibaren ise devlet teşviklerinin artırılmasıyla özel okul sayısı ve öğrenci sayısı hızlı biçimde yükseldi. Milli Eğitim Bakanlığı yetkililerinden aldığım verilerine göre, Türkiye genelinde yaklaşık 12.190 özel okul faaliyet göstermekte ve bu okullarda yaklaşık 1,5 milyon öğrenci eğitim almakta ve yaklaşık 253 bin çalışan iş görmektedir. Bu oran, toplam öğrenci nüfusunun yaklaşık ’sına karşılık gelmekte olup, OECD ülkeleri ortalaması ile kıyaslandığında Türkiye’nin özel eğitime yöneliminde belirgin bir artış trendinde olduğu görülmektedir. Milli Eğitim Bakanı Prof.Dr. Yusuf Tekin hocanın da özel öğretime dönük desteği ve motivasyonunu da bu analize eklemek gerekiyor.

Özel okulların büyümesinde, eğitim ve öğretimde oluşan beklentilerin değişmesi, bölgesel farklılıklar ve kalite algısının etkili olduğu yapılan araştırmalarda vurgulanmıştır Ancak özellikle 2023-2025 döneminde ekonomik dalgalanmalar, artan okul, servis, kıyafet giderleri ve finansal yönetimin güçleşmesi özel okulların mali dengelerini zorlamış ve bu da bazı ailelerin kamu okullarına yönelmesine neden olmuştur. Son iki yılda özel okul öğrenci sayısında yaklaşık % 7lik bir azalma olduğu da MEB kaynaklarınca belirtilmektedir.

Denetimler: Yeni Dönemde Artan Mevzuat Denetimleri

Milli Eğitim Bakanlığı, 2024-2025 eğitim döneminde özel okullara yönelik denetimlerini sıkılaştırmıştır. Bakanlığın Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan son bilgi notuna göre, Mayıs-Ağustos 2025 ayları itibarıyla 21 okulun ruhsatı mevzuata aykırılık gerekçesiyle iptal edilmiştir Özellikle “hayalet öğrenci” uygulamaları iptal kararlarında etkili olmuştur. Bazı okulların, gerçek olmayan öğrenci kayıtlarıyla haksız kazanç sağladığı tespit edilmiştir. Devamsızlık kayıtlarının doğru tutulmaması, Bakanlık onaylı ders kitaplarının kullanılmaması ve fahiş fiyat uygulamaları da denetimlerin başlıca gündem maddelerindendir. Bakanlık yetkilileri özel okullarda MEB kitaplarının okutulması hususunda denetimi sık tutacaklarını ifade ediyorlar.

Ayrıca ruhsatta belirtilen isimler dışında farklı isimlerin okul tabelalarında yer alması ve yabancı ülke isimlerinin izinsiz kullanımı, sosyal medya üzerinden yapılan yanıltıcı reklamlar da denetim kapsamındadır. Fahiş fiyat uygulamaları konusunda ise 2024’te başlatılan “Fiyat Şeffaflığı” programı, velilerin mağduriyetini azaltmak üzere yürürlüktedir.

Denetimler sonucunda ruhsat iptali yapılan okullar ve sahiplerinin isimlerinin kamuoyuna açık şekilde duyurulması yönünde benim bir önerim bulunmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın uyguladığı benzer bir model, mevzuata aykırı davranan kişi ve kurumların ifşası yoluyla caydırıcılık sağlamış ve piyasa düzenine olumlu katkı yapmıştır. Bu uygulama, özel okul sektöründe de benimsenirse, hem şeffaflık artacak hem de velilerin bilinçli tercih yapması kolaylaşacaktır. Ayrıca, bu sayede etik dışı uygulamaların önüne geçilmesi beklenmektedir.

Bununla birlikte, Bakanlık gelecekte özel okul sahibi olma şartlarına “eğitimci olma” kriteri getirmeyi planlamaktadır. Bu düzenleme, eğitim kalitesinin artırılması ve sektörde profesyonellik standartlarının yükseltilmesi açısından önem arz etmektedir.

Öğrenci Velilerinin Bilgilendirilmesi ve Hakları

Özel okulların izleyeceği stratejilerin şekillenmesinde en belirleyici unsur, aslında velilerin tutum ve davranışlarıdır. Velilerin istek, beklenti ve tepkilerini kitlesel ve organize biçimde dile getirmesi, eğitim sisteminde en güçlü denetim mekanizmalarından birini oluşturmaktadır. Buna karşın, örgütlü hareket edemeyen veli gruplarının münferit girişimleri çoğunlukla somut sonuçlar doğuramamaktadır.

Özel okullardaki ücretlendirme, eğitim kalitesi ve sunulan hizmetler hakkında velilerin doğru ve güncel bilgilere erişebilmesi kritik öneme sahiptir. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), özel okul yönetimlerinin velilere kayıt ve ücretlendirme süreçlerinde açık, şeffaf ve önceden bilgilendirme yapmasını zorunlu kılmıştır. Veliler, şikâyet ve önerilerini iletebilecekleri çeşitli........

© tv100