“Yapay Zekâ ile Devlet Hafızası: Geçmişle Konuşur, Geleceği Korur!”

Devlet Hafızasının Sesi

Devletin hafızası yalnızca geçmişi kaydetmez; geleceği korur.

Bunu bir kez yaşadım, unutamadım…

Yıl 2007… Mart ayının soğuğu dağların zirvesini beyaza bürümüştü. Haber merkezine olağan bir intikal emri geldi.

Ancak tecrübeli bir personel, haritaya bakarken sessizce konuştu:

‘Efendim, bu mevsimde o güzergâh tehlikelidir. On yıl önce aynı bölgede bir çığ düşmüştü…’

Arşivler açıldı. 1997 yılına ait ceride defterleri incelendi.

Ve orada, aynı bölgedeki çığın bütün ayrıntıları satır satır yazılıydı.

Güzergâh değiştirildi.

İki gün sonra, aynı dağa yeniden çığ düştü — ama bu kez orada kimse yoktu.

Bir kayıt, onlarca hayat kurtarmıştı.

O gün, devlet hafızası geçmişten konuşmuş, geleceği korumuştu.

Bugün aynı hafıza artık yapay zekânın diliyle konuşuyor.

Tarihsel Arka Plan: Ceride Geleneği

Osmanlı Devleti’nde “ceride”, yalnızca bir kayıt defteri değil; devlet aklının sürekliliği idi.

Savaş raporlarından halk hareketlerine, doğa olaylarından diplomatik notalara kadar her şey kaydedilirdi.

Bu sistem, bir imparatorluğu altı asır ayakta tutan bürokratik hafızanın omurgasıydı.

Cumhuriyet döneminde bu gelenek; dijital arşivler, resmî rapor sistemleri ve bilgi yönetim mekanizmalarıyla devam etti.

Bugün ise o geleneğin dijital izdüşümü, modern devlet hafızasının çekirdeğini oluşturuyor.

Yapay Zekâ Çağında Devlet Hafızası

Yapay zekâ, kayıt tutma anlayışını kökten değiştirdi.

Artık veriler yalnızca saklanmıyor, aynı zamanda öğreniyor, analiz ediyor, öngörüyor.

Ceridelerin dijitalleştirilmesiyle milyonlarca tarihî veri, makine öğrenmesi algoritmaları sayesinde yeniden “konuşabilir” hale geldi.

Uygulama Alanları:

• Afet Yönetimi: Geçmiş afet verilerinden öğrenen erken uyarı sistemleri.

• Kriz Yönetimi: Önceki karar süreçlerinden çıkarım yapan algoritmalar.

• Kamu Güvenliği: Tekrarlayan olayları öngören anomali tespit modelleri.

• Sağlık Yönetimi: Salgın geçmişlerinden öğrenen kaynak planlama sistemleri.

• Enerji ve Altyapı: Kritik sistemlerde kesinti öngörüsü sağlayan tahmin motorları.

Öğrenen Sistemler: Arşivden Akla

Artık devlet hafızası statik bir arşiv değil; dinamik bir öğrenme........

© Stratejik Düşünce Enstitüsü