1. Fazla Mesainin Tanımı ve Hukuki Dayanağı

Fazla çalışma, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesi uyarınca haftalık 45 saati aşan çalışmalar olarak tanımlanmıştır. İş hukukunun koruyucu niteliği gereği çalışma süresi sınırlandırılmış, bu sınırın aşılması hâlinde işçiye zamlı ücret veya serbest zaman hakkı tanınmıştır. Kanunun 41/2. maddesi gereği fazla mesai ücreti normal saatlik ücretin P fazlasıyla ödenir. 63. madde uyarınca haftalık 45 saat denkleştirme esasına göre dağıtılabilir; denkleştirme yoksa 45 saati aşan her çalışma fazla mesaidir. Hafta tatili (m.46), ulusal bayram ve genel tatil günlerindeki (m.47) çalışmalar farklı rejime tabidir ve işçi ayrıca bir günlük ücret alır.

2. Fazla Mesainin Geçerlilik Şartları

Fazla mesainin hukuken sonuç doğurabilmesi için bazı şartlar aranır: İş Kanunu’na tabi bir iş ilişkisi olmalı, haftalık çalışma süresi 45 saati aşmalı, fazla mesai işveren talimatı veya bilgisiyle yapılmış olmalı, yıllık 270 saatlik sınır göz önünde bulundurulmalı ve işçinin onayı alınmalıdır (m.41/7). Yargıtay uygulamasına göre fiili fazla çalışma ve işverenin bilgisi varsa onayın alınmamış olması alacağı ortadan kaldırmaz.

3. Fazla Mesainin İspatı ve Bordro Sistemi

Fazla çalışma iddiasını ispat yükü işçiye aittir. Ancak Yargıtay, ispat araçlarını geniş yorumlar: bordro, puantaj, giriş-çıkış kayıtları, vardiya listeleri, e-posta ve görev formları, işin niteliği ve tanık beyanları delil olarak kabul edilir. Bordro imzalı ve ihtirazi kayıtsız ise işçi bordrodaki kayıtlara bağlıdır. Bordro imzasız veya ihtirazi kayıtlıysa işçi bordro ile bağlı olmaz ve tanıkla ispat mümkündür.

4. Tanık Beyanlarının Değeri ve Güvenilirlik Sorunu

Tanıklar genellikle aynı işyerinden olduğundan tarafsızlık önemlidir. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre tanıklardan biri de davalıya karşı dava açmışsa menfaat birliği doğar ve beyanlara ihtiyatla yaklaşılır. Bu durumda sadece bu beyanlarla fazla mesai kabul........

© Hukuki Haber