Sadece idari sisteme ait bir terim olarak bakılırsa Şark Görevi, kamu çalışanlarından polis, öğretmen, asker, savcı, hâkim gibi bazı meslek gruplarının, resmi yönetmelikle belirlenmiş sürelerde ve illerde görev yapmak zorunluluğu anlamına gelir. Bu nedenle ilgili meslek gruplarının aşina-muhatap oldukları bir kamu görevidir. Bununla birlikte sosyolojinin diliyle okunduğunda, bambaşka boyutları da olan bir ifade ve olgudur.

‘Şark’ sözcük olarak Doğu anlamına gelir. Modern dünyanın kuruluşunda Nüfusbilimi gibi Coğrafya da, ‘harita’ ve ‘bölgeleme’yi, ötekilerin tespit ve kontrolünü amaçlayan sosyolojik anlamlara göre yeniden kurmaya yönelmişti. Türkiye’nin 1941 yılında Birinci Türk Coğrafya Kongresinde, ülkeyi yedi bölgeye ayırması, bu modern ilgi ve eğilimin bir yansımasıydı. O haritada yer alan ‘Doğu’ ve ‘Güneydoğu’ bölgeleri, geleneksel ifadeyle ‘Şark’ kategorisindeydi.

Dolayısıyla ‘Şark’, coğrafik olduğu kadar, politik bir terimdi ve Cumhuriyetin temel ilgi alanlarından birisiydi. Cumhuriyetin ilanını takip eden yıllarda Abdülhalik Renda bütün Şark şehirlerini dolaşarak sosyolojik-politik hedefler içeren ayrıntılı bir rapor yazmıştı. Her bir vilayete ve hatta ilçelere dair çok detaylı veriler-bilgiler bu raporda özenle sıralanmıştı. Benzer bir çalışmayı başbakan olarak İsmet İnönü de 1936 yılında yapmıştı.........

© Birgün