Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) 2026-2028 dönemi Orta Vadeli Programı (OVP) ile yeniden gündeme geldi. OVP’de şu hedefe yer verildi: “Otomatik Katılım Sistemi (OKS)’nin işverenlerin de katkısı ile ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi kurulacaktır.”

Bu hedef 2025-2027 dönemi OVP’de de aynı şekilde yer alıyordu. Hedef olarak 2025. 4. çeyrek konulmuştu. Bunun üzerine 16 Eylül 2025 tarihli BirGün’de “Dikkat: TES tuzağı!” başlıklı yazıyı kaleme almıştım. Yeni OVP ile TES için bu kez 2026 2. çeyrek hedefi konmuş durumda.

TES yeni bir konu değil, yıllardır gündemde! Vazgeçmiyorlar! Tamamlayıcı emeklilik sistemlerinin yaygınlaştırılması hedefi AKP’nin 12 Haziran 2011 seçimleri için hazırladığı “Hedef 2023” programında yer aldı. “Hedef 2023” tutmayan hedefleri ile biliniyor! Enflasyon tek haneli sayılara inecek, kişi başına milli gelir 25 bin dolar olacak, ihracat 500 milyar doları aşacak ve işsizlik yüzde 5’e düşecekti!

2023’te ne oldu peki? Kişi başına milli gelir dolar kurunun baskılanmasına rağmen 13 bin dolar civarında, ihracat ise 255 milyar dolar olarak gerçekleşti. Açık işsizlik yüzde 9,4 olurken enflasyon ise yüzde 64 oldu! AKP’nin hiçbiri tutmayan “Hedef 2023” propagandasının doğal olarak TES hedefi de tutmadı!

Daha sonra 10. Kalkınma Planında (2014-2018) TES hedefine yer verildi. 10. Planda ayrıca “bireysel hesaba dayanan bir kıdem tazminatı sistemi oluşturulacaktır” hedefi de yer aldı. 11. Kalkınma Planında da (2019-2023) tamamlayıcı emeklilik kurumlarının geliştirilmesi hedefine yer verildi. Planda bireysel emeklilik sistemi (BES) ile bireysel kıdem tazminatı fonunun entegre edileceği açıkça yazıldı. Son olarak 12. Kalkınma Planında (2024-2028) işveren katkısını da içeren ikinci basamak emeklilik sistemi olarak TES’in kurulacağı hedefi açıkça yer aldı.

Yeni dönemin OVP’sinde yer alan TES yıllardır gündemde olan AKP’nin eski hedefin tekrarından ibarettir.

Yapılmak istenen hâlen var olan ve bireysel emeklilik sistemi kapsamında girişin zorunlu ancak ayrılmanın serbest olduğu otomatik katılım sisteminin (OKS) tamamlayıcı emeklilik sistemine dönüştürülmesidir. OKS ile halen çalışanlardan yüzde 3 kesinti yapılıyor. Bu kesintiye devlet de yüzde 30 katkıda bulunuyor. Belirli bir süre sistemde kalma karşılığında bu miktar toplu para veya aylık olarak katılımcıya geri ödeniyor. Bu sisteme katılım otomatik ancak ayrılmak mümkün. Sistemde kalma zorunluluğu yok.

İşte TES ile bu sisteminin genişletilmesi ve zorunlu hâle gelmesi öngörülüyor. İddia ise “ikinci emekli aylığı” ödeneceği!

Ancak 2017’de başlayan OKS’nin “istenen” sonucu verdiğini söylemek mümkün değil. Güncel Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) verilerine göre OKS’ye toplam 21,7 milyon katılımcı giriş yapmasına rağmen bunların çok büyük bölümü sistemde kalmadı. Hâlen sistemde 7,7 milyon katılımcı var. Toplam fon büyüklüğü ise 116,4 milyar TL civarında. Kişi başına ortalama fon büyüklüğü 15 bin lira civarında.

OKS çalışanlar tarafından benimsenmedi. Benimsenmeyen OKS yerine şimdi zorunlu bir model olarak TES’i getirmeye çalışıyorlar.

Kamuoyuna “ikinci emekli aylığı” olarak sunulan TES’in en önemli boyutu, kaynağının ne olacağıdır. Hükümet henüz ayrıntıları açıklamadığı için bu konu belirsizliğini koruyor. İki olasılık söz konusu:

........

© Birgün