Türk musikisi bir söz musikisidir. İster kentlerin, isterse kırsalın müziği olsun bu değişmez bir gerçekliktir. Elbette saz musikimiz de vardır. Peşrevler, saz semaileri, longalar, sirtolar, oyun havaları… Ancak belirleyici olan özellik söz olmuştur her dönemde. İşte bu bağlamda saz, söze eşlik ederek eserler icra edilmiştir. 20. Yüzyılın başlarında kurulan topluluklara “icra heyeti” diye isim verilmesi ihtimal bu sebeptendir. İstanbul Belediye Konservatuarı İcra Heyeti gibi.

Bu satırların yazarı bir radyo kuşağı mensubu olduğundan yapılan sunumlarda icra edilen müzikler denli yapılan sunumlar da belleğindedir. Örneğin; Sabite Tur Gülerman’dan Hicazkâr makamında eserler dinleyeceksiniz. Sazlarıyla refakat edenler diyerek yayına katılan saz sanatkârlarının isimleri sayılırdı.

Saz sanatkârları peşrevi veya aranağmeyi çaldıktan sonra solist okumaya başladığında onu en az bir tık geriden diğer deyişle musiki deyimiyle söylersek “pianissimo” bir icra ile takip ederlerdi. Yaptırdığım müzik çalışmalarında koro veya solist okumaya başladığında sazlara “kayıp çalın” derdim.

Refakat ile kastettiğimiz budur. “Refakat” kelimesi “Refik”ten gelir. Refik arkadaş demektir malumunuz. Refakat ise arkadaşlık etmek. Arkadaş sözcüğünün “arka taş”, arkanı sırtını dayadığın taştan geldiği söylenir. Yani solist saz sanatkârlarına sırtını dayayarak icra eder eseri. Ol sebepten derler ki saz solisti rezil de eder, vezir de eder.

Alaeddin Yavaşça hatıralarında bir canlı yayında şarkıdaki onaltılık esi kaçırdığını şef keman Cevdet Çağla’nın bu hatayı yakalayarak ona eşlik ettiğini söyler. Yani saz sanatkârları icrada solisti an be an takip etmek zorundadır.

Zaman içinde sunumlar, “saz arkadaşları”na veya “sazlarıyla eşlik edenler”e evrilmiş, ancak icraların özü........

© Antalya Son Haber