Yalan söylemek, sadece yetişkinlere özgü bir davranış değildir; çocuklar da zaman zaman gerçeği çarpıtabilir veya olmadık şeyleri olmuş gibi anlatabilir. Ancak bir çocuğun yalan söylemesi her zaman bilinçli bir aldatma amacı taşımaz. Çocukların gelişim dönemlerine göre yalanın ortaya çıkış şekli ve nedenleri farklılık gösterir. Bu nedenle, çocukların yalan söyleme eğilimini değerlendirirken yaşlarına ve gelişim düzeylerine göre ele almak daha doğru bir yaklaşım olacaktır.

- 0-3 Yaş: Gerçeği Anlama ve Taklit Dönemi

Bu yaş grubundaki çocuklar için yalan söylemek bilinçli bir eylem değildir. Bebeklikten itibaren çevrelerindeki insanları gözlemleyerek öğrenirler. Anne ve babalarının yüz ifadelerinden, ses tonlarından ve tepkilerinden etkilenirler.

Örneğin, bir çocuk bir şeyi döktüğünde, annesinin sinirli bir yüz ifadesiyle ona baktığını fark ederse ve o an "Ben yapmadım" diyorsa, bu yalan söyleme amacı taşımaz. Çocuk sadece o anın olumsuz etkisinden kaçınmaya çalışır. Çünkü neden-sonuç ilişkisini tam olarak kavrayamaz ve henüz yalanın ahlaki boyutunu anlayacak gelişimsel düzeye ulaşmamıştır.

- 3-6 Yaş: Hayal Gücü ve Gerçeklik Arasındaki Sınırın Belirsizliği

Okul öncesi dönemde çocukların hayal güçleri oldukça geniştir. Çoğu zaman oyun oynarken bir prenses, bir süper kahraman ya da bir hayvan olurlar. Oyun dünyalarında gerçek ile hayal arasındaki sınırları tam olarak ayırt edemezler.

Bu yaş grubundaki çocukların anlattıkları abartılı hikâyeler veya olmadık şeyleri olmuş gibi göstermeleri, genellikle hayal dünyalarının bir yansımasıdır. Örneğin, "Bugün bahçede bir ejderha gördüm" ya da "Ben uçabiliyorum" gibi ifadeler, yalan söyleme amacı taşımaz. Bu durum, çocukların hayal gücünü keşfetmelerinin bir parçasıdır ve gelişimlerinin sağlıklı bir göstergesidir.

Ancak bu dönemde, çocuğun dikkat çekmek veya ceza almaktan kaçınmak amacıyla gerçekleri çarpıttığı durumlar da olabilir. Örneğin, yanlışlıkla bir bardağı kırdığında "Kendi kendine düştü" demesi, hatasının ortaya çıkmasını........

© Sonsöz