Seneler romanı, eski kuşak misafirler ve ev sakinlerinin sofra muhabbetlerinden bir detay veriyor: “Henüz kendilerinin de olmadığı zamanlara, Kırım Savaşı’na, Parislilerin sıçanları yediği 1870 Kuşatması’na uzanırlardı.”

Bu cümle bana Kırım Savaşı ve Paris 1870 olarak değiyor. Sadece Kırım bahsini kısa ve hızlı anlatmaya çalışacağım. Bunu, uzak ve ilintisiz görünen toplumların, kültürlerin sanıldığı kadar uzak ve ilintisiz olmadığını düşündüğüm için yapacağım. Yeryüzü hakikatlerinin ulusal denilen sınırlılıkla aktarılmasını ve algılanmasını kıran bir örnek olduğu için yapacağım. Bu gezegendeki hayatların birbirlerine bir ağ dokusu ile bağlı veya ilintili olduğuna inandığım için yapacağım.

Kırım Savaşı, 1853-1856 tarihleri arasındaki Osmanlı-Rus savaşıdır. Birleşik Krallık, Fransa ve Piyemonte-Sardinya, Rusya’yı Avrupa ve Akdeniz dışında tutabilmek için Osmanlı tarafında savaşa girdiler.

Osmanlı idaresi Kırım cephesi için halktan asker toplamaya başladı. Mesela Erzincan şehrinde cirit denilen atlı gösterileri seyretmeye gelmiş insanlar arasından 400 sivili oldu bitti ile asker yazıp Kırım’a sevkettiler. Yolda başka şehirlerden toplanmış siviller de kafileye katıldı. Giderek kalabalıklaşarak kuzeye doğru yollara döküldüler.

Sevkedilenlerin arasında Erzincan’ın Surbahan (Surp Vahan/Ohannes) köyünden Sadık (1840-1910) adlı biri vardı. Bu köy o zamanlar Ermeni mezresi idi. Ermeniler ve Dersim/Ovacık’tan Erzincan’a göçmüş Dersimliler bir arada yaşıyorlardı. O zamanlardan kalma birkaç mezar taşı, köy civarında halen duruyor. Rüzgâr ve zaman ile tozumuş, silinmişler. Bu köy annemin doğduğu (1929/1930) ve benim nüfus idaresi defterlerinde kayıtlı olduğum köy.

Sadık ve diğer toplananlar karayoluyla, iki ay boyunca yürüyerek Kırım’a gönderildiler. Kırım’a yaklaştıklarında Sadık, arkadaşı Alişer ile birlikte kaçtı.........

© P24