KORKU GERÇEĞİ ve HAŞYET

– Haşyet nedir?

İnsan idrakinin ötesinde olan Allah’tan tazimle/saygıyla korkma Kur’an’da ‘haşyet’ kelimesiyle anlatılıyor.

Haşyet’in kök fiili (haşiye) sözlükte, korkulan şeyi bilerek saygı ile birlikte, içi titreyerek korkma demektir. (el-Isfehâní, R. el-Müfredât, s: 213. İbni Manzur, Lisânu’l-Arab, 5/76)

Haşyet aynı zamanda derin saygı duymak, kaygı duymak manasına da gelir.

Mahiyeti kavranabilen güç sahibinden korkulur. Fakat onun kudretinin derinliği seziliyorsa o zaman bu korku dehşete dönüşür. (Baydar, A. Kur’an’da Korku, Ümran, sayı: 53)

Haşyet bir anlamda içi korkarak bir şeyden çekinmedir. Bu mana Kur’an’da Peygamber’e (sav) hitaben;

“… Hani sen insanlara açıklamaktan haşyet edip-çekinip içinde saklı tutuyordun. Halbuki Allah haşyet duymana daha layıktır…” (Ahzâb 33/37) şeklinde kullanılıyor.

İnsanlardan bazılarının rızık endişesiyle (korkusuyla) çocuklarını öldürmeleri ya beyinsizlik, ya da câhilliktir.

“Öyleyse artık, yoksulluk kaygısıyla (hasyet’iyle) çocuklarınızı öldürmeyin; onları da, sizi de doyuran/rızıklandıran Biziz. Onları öldürmek gerçekten büyük bir suçtur.” (İsrâ 17/31)

Buradaki korku da ‘haşyet’ kelimesi ile anlatılıyor. Bu, haşyet’in ruhí yapıyı kuşatan bir korku olduğunu gösterir.

-Haşyet ile havf arasındaki fark

Havf da bir korku türüdür. Ancak ‘havf’ ile ‘haşyet’ arasında korkunun ilgili olduğu şey bakımından fark vardır.

Havf; Bilinen ve hissedilen bir işaretten dolayı irkilme, bir tehlike karşısında ne olacağı endişesi içinde olmak ya da hoşlanılmayan bir durumun başa gelmesinden veya arzulanan bir şeyin elde edilememesinden duyulan koku ve kaygıdır. Ya da hoşlanılmayan bir şeyden ve o şeyin sebebi olan varlıktan korkmaktır.

Haşyet ise; hoşlanılmayan şeylerin kendisinden değil de onlara sebep ve kaynak olan varlıklardan korkmak demektir.

Havf daha genel, haşyet daha özeldir. Allah’tan hem havf edilir, hem haşyet duyulur. Ama Allah’ın azabından yalnızca havf edilir (korkulur). (Cebeci, L. Takva, s: 20)

Haşyet ve havf eş anlamlı olmalarına karşın havf daha çok maddi olan, gözle görülür sebeplerden kaynaklanan korkuyu; haşyet ise saygıdan dolayı, ümide yönelik, yüceltmeyle birlikte bulunan bir korku durumunu anlatır.

Bir başka açıdan havf dünyalık bir korkuyu, haşyet ise uhrevi korkuyu anlatır. (Yetik, Z. Şâmil İ. Ansiklopedisi 2/364)

Beyyine Sûresi son âyette Allah’a yönelik duygu korku (havf) ile değil, derin saygı (haşyet) ile anlatılması dikkat çekmektedir.

Haşyette, tazim, hürmet, sevgi ve yüceltme anlamları........

© Mir'at Haber