“Ne konuşuyorsun kendi kendine? Deli misin nesin?”

Benzer bir tepkiyi duymayanımız var mı? Siz de bazen kendinizi, kendi kendinize konuşurken yakalamıyor musunuz? Eğer bu tepkiyi aldığınızda karşınızda gerçekten başka biri var sanrısıyla, o olmayan kişiyle konuşmuyorsanız bakmayın siz “deli misin?” diye sorulduğuna. Sadece bunu sesli yaptığınız ve başka birinin de yakalandığınız için alıyorsunuz bu tepkiyi. Aslında söylenenin tam tersine, zihin sağlığınız oldukça yerinde, hatta yapmanız gereken bir şeyi yapıyorsunuz demektir.

KENDİ KENDİNE KONUŞMAK NE ANLAMA GELİR?

Platon, Theaitetos diyaloğunda bunun düşünmek olduğunu söyler. Bu diyaloğun Stephanus numaralandırma sistemine göre 189e bölümünde Theaitetos, Sokrates’e ‘düşünme’yi nasıl anladığını sorar. Sokrates’in cevabı ise şu cümleyle başlar: “Bu, ruhun incelediği konular hakkında kendi kendisiyle yaptığı bir konuşmadır.”

Platon burada açık ve seçik bir şekilde bu eylemin düşünmekle bir ve aynı şey olduğunu söylüyor. Platon burada ruh derken aslında aklı kastediyor. Bir başka deyişle ruhun akıl kısmını. Akıl, ya da zihin dediğimiz şey, aslında ruhun bir parçası, en üst ve en üstün (rasyonel) bölümüdür. Yani akıl ruhun bir parçası, hatta en önemli ve en üstün parçasıdır. Düşünme dediğimiz eylem de ruhun bu en üstün bölümüyle (zihinle) yaptığımız bir şeydir. Yani ona göre de kendi kendine konuşmak bir ruh ya da zihin hastalığının işareti değil, ruhun en üstün bölümüyle gerçekleştirdiğimiz, sağlıklı ve yapmamız gereken bir eylemdir.

Platon’a göre ruhumuz bir karara varana kadar, sanki iki farklı kişiymiş gibi sorular sorar, cevaplar verir. Düşünce dediğimiz şey de zaten bu soru cevap sürecinin, yani içsel diyaloğun bir sonucudur. Düşünme dediğimiz şey, aksini iddia edemeyeceğimiz ölçüde dilsel bir yapıya sahiptir. Bu yüzdendir ki kendi kendine konuşma, Platon’un deyimiyle içsel konuşma, akıl yürütmenin özüdür diyebiliriz.

“GNOTHI SEAUTON”

Bu Yunanca söz “kendini bil”, “kendini tanı” anlamına gelir. Kendinle Barışık Olma! Başlıklı son yazımda bu cümlenin Delphi’deki Apollon Tapınağı’nın girişinde yazdığından bahsetmiştim. Platon’un kaleme aldığı Sokrates’in Savunması adlı eserde de (21d) Sokrates kendi savunmasını yaparken bu cümleyi düstur edindiğini anladığımız şu sözünü söyler: “Bu adamdan daha bilgeyim. Doğrusu ikimizin de güzel, iyi bir şey bildiğimiz yok........

© Gazete Pencere