Ekonomik sıkıntının etkileri, işsizliğin eğitimli işçiler içinde yaygınlaşması, üretim ilişkilerinde değişimler ve hizmet sektörünün yaygınlaşmasıyla birlikte işsizlik tehdidini arkasına alan zincir marketler, market işçilerini kölece koşullarda, yorgunluktan, açlıktan, stresten bayıltana kadar çalıştırıyor. Sahte diplomalı milletvekilleri bir ayda üç ballı maaş alırken, gerçek diplomalı işçiler kölelik koşullarında çalışıyor. Koca bir işsizler ordusu marketlerde istihdam ediliyor. Market sektöründe yoğun baskı ve sömürü altında istihdam, kötü koşullarda, iş cinayeti riski altında çalışma hakim.

Üç harflilerin en meşhurlarından A101, ŞOK ve BİM’i ve diğer market zincirlerini sayarsak bu sektörde üç yüz bin mağaza market işçisi var. BİM’in borsaya yansıyan verilerine göre 2024’te 12 bin çalışanı var, 18 milyar TL net kâr elde etmiş, 520 milyarlık net satışı var. BİM işçi başına 1.5 milyon TL kâr elde etmiş. Tüm üç harfli şirketlerde 5 kişilik işi 2 kişi yapıyor, 10-12 saat ortalama günlük çalışma, aylık 240 saat bulan çalışmalar ve yılda 600 saat fazla çalışmaya karşılık işçiler 26 bin net ücrete çalışıyor. Yıllık 270 saat fazla mesai yapılması yasak ama işverene dönük yasaklar arasında idari para cezası olmayan tek yasak yıllık 270 saatten fazla bir işçinin çalıştırılamayacak olması yasağı, bunun idari para cezası yok. Zincir marketlerin isimleri değişiyor ancak işçilerin kölece çalışma koşulları aynı. İşçiler 15 saat de çalışsa puantajlara işlenen süre 8 saat.

Bu üç harflilerde işe başlama saati mağazanın açılışı sayılıyor. Öncesindeki ürün yerleştirme, reyon temizliği, mal yükleme mesaiden sayılmıyor, mağaza açılışı baz alınıyor. Kapanış saati için de mağaza temizliği, ürünlerin yerleştirilmesi, kasanın kapanışı ve hesaplar sayılmıyor. Kusma, bayılma, iş kazası videolarında........

© Evrensel