24 Նիսան1915 կիւնիւ Իսթանպուլ’տաքի Էրմէնի աետընլարը, սիեասէթչիլէրի վէ սանաթչըլարը թութուքլանըփ, կէրի տէօնիւշիւ օլմաեանպիր սիւրկիւնէ կէօնտէրիլտի:

Սօնրաքի տէօնէմտէ իսէ Էրմէնիլէր քիթլէսէլ օլարաք էօլիւմէ սէվք էտիլէրէք, սիւրկիւն վէ էօլիւմլէր պիր հալքըն քատէրի հալինէ կէլտի: Պու քօնուտա եազըլմըշ սօն տէրէճէ էօնէմլի էսէրլէր վարտըր:

24 Նիսան սատէճէ պիր անմա կիւնիւ տէղիլ, էօղրէնմէ, հաթըրլամա վէ տահա իեի պիր եաշամ իչին միւճատէլէնին էօնէմինի պէնիմսէմէ կիւնիւտիւր:

Պու նէտէնլէ պազը մէթինլէրի (պազէնտէ եէնիտէն) օքումաեը էօնէրտիմ: Պուրատա էօնէրիլէն քիթափլար, ատլարընը պուրատա անամատըղըմ տիղէր էօնէմլի էսէրլէրին տէ օքունմասընա էօնճիւլիւք էթմէսի ամաճըելա թավսիեէ էթթիմ:

Մուսա Տաղընտա Քըրք Կիւն– Ֆրանզ Վէրֆէլ

“Պուրաեա նասըլ կէլտիմ?” սօրուսունու Կապրիէլ Պակրաթյան, ասլընտա եալնըզճա քէնտի հալի իչին տէղիլ, պիւթիւն հալքը իչին եէօնէլթիր:

Թէրրե էակլէթօն, քիթափլարըն աչըլըշլարընը ինճէլէնտիղինտէ (հօվ թօ րէատ լիթէրաթուրէ) շու իֆատէեէ տիքքաթ չէքէր. “էտէպիաչըլըշլարընտա քէսինպիր նիթէլիք թաշըտըղըպիր անլամվարտըր:” Քիթապըն սօնունտա հիքաեէնին պիր սօնա քավուշմասը քէսինլիք թաշըրքէն, կիրիշ քըսմը պէլքիտէ տահա աղըր պիր սօրումլուլուք իւսթլէնիր:

Չիւնքիւ օքուեուճուեու պիր կէրչէքլիղին իչինէ կէօթիւրէն վէ օ կէրչէքլիղին էօնճէսինտէ եաշանան թիւմ օլաելարը եանսըթանպիր պաշլանկըչ ճիւմլէսի, անճաք պու քատար նէթ սունուլապիլիր: Պիզի քէնտի անլաթթըղը հիքաեէեէ չէքէրքէն, Ֆրանզ Վէրֆէլ, օլաելարըն էօնճէսինի տէ աչըքլանմասը կէրէքէն պիր քօնու օլարաք օրթաեա քօեար: Պիզ 24 Նիսան’ա նա՞սըլ կէլտիք:

Եըքընթըլար Արասընտա - Զապէլ Եսայեան

1909 եըլընտա Ատանա’տա օնպինլէրճէ Էրմէնի’նին էօլտիւրիւլմէսի, քէնտինի սավունմաք զօրունտա քալան Էրմէնիլէրին մահքէմէլէրտէ սուչլու իլան էտիլմէսի, Օսմանլը Տէվլէթի’նին պու սիւրէչթէքի րօլիւ, ֆաիլլէրի քօրումա սիեասէթ ի վէ Փաթրիքհանէ’նին թութումունտաքի տէղիշիմ, Զապէլ եէսաեան’ը պէօլկէեէ կիտիփ թանըքլըղընը քիթապա աքթարմաեա եէօնէլթիր: Էզիլէնլէրին եաշատըքլարընըն շարքըլարա վէ սէօզլիւ քիւլթիւրէ եանսըմասը տահա սըք կէօրիւլիւրքէն, պունլարըն եազըեա կէչիրիլմէսի չօք տահա սօնրա կէրչէքլէշիր:

Պու թիւր աճըլար, տինսէլ քուրթուլուշ վէ աճընըն թանըմընը շէքիլլէն տիրէնտէնէեիմլէրէ տէօնիւշիւր: անճաք Զապէլ եէսաեան’լա պիրլիքթէ, տիւնեա թարիհինտէ պէլքիտէ իլք քէզ, պիր քաթլիամըննէրէտէեսէ էշզամանլըօլարաք պիր քուրպանթարաֆընտանպէօելէսինէ տէթաելը վէ չօք եէօնլիւ աքթարըլմասընա թանըք օլուեօրուզ:

եանի, քէնտիթիւրիւնիւնիլք էօրնէղի—պէլքիտէ էնկիւչլիւ թէմսիլճիսի— սաեըլապիլէճէք պու քիթափ, 1909’տա եազըլմըշթըր: 1915’է կիտէն սիւրէչթէ Ատանա քաթլիամը, եաշանաճաքլարընհապէրճիսիօլուրքէն, քիթլէսէլ լինչ վէ տէվլէթ էլիելէ եիւրիւթիւլէնշիտտէթ արասընտաքի իլիշքիեի տէ կէօզլէր էօնիւնէ սէրէր:

Օութճասթինկ Արմէնիանս. Թանզիմաթ օֆ թհէ Փրօվինճէս - Թալին Սուճեան

Եաքըն տէօնէմտէ Թիւրքչէ պասքըսընըն եաեըմլանմասը պէքլէնէն պու քիթափ, Օսմանլը թարիհչիլիղինտէ մօտէրնլէշմէնին թէմէլլէրինին աթըլտըղը իտտիա էտիլէն Թանզիմաթ տէօնէմինտէ, կէրչէքթէ նասըլ թօփրաք կասփընա կիտէն պիր սիւրէճին եաշանտըղընը վէ Էրմէնիլէրին հաքլարընըն էնկէլլէնտիղինի կէօզլէր էօնիւնէ սէրէն պիր չալըշմատըր: Էրմէնիլէրին Օսմանլը թօփլումու իչինտէքի սթաթիւ վէ եաշամլարընը աերընթըլը պիչիմտէ ինճէլէեէրէք “էզիլէնլէրին թարիհի”նէ էօնէմլի պիր քաթքը սունար:

Օսմանլը’տաքի Էրմէնիլէրին տէնէեիմլէրիելէ տիղէր Հրիսթիեան վէ Եահուտի թօփլուլուքլարընըն քատէրլէրի արասընտաքի օրթաք նօքթալարը վուրկուլաեա նէսէր, կէնէլլիքլէ իհմալ էտիլէն Էրմէնի քաենաքլարընա տաեանմաքթատըր: Պու նօքթատա, Էրմէնիլէրին մարուզ քալտըղը պասքըլարըն պիր չօղունա տիղէր Հրիսթիեան վէ Եահուտի հալքլարընտա մարուզ քալտըղընը պէլիրթմէք կէրէքիր:

Աերըճա 24 Նիսան’ըն, իլքէլ սէրմաեէ պիրիքիմի չէրչէվէսինտէ պիրքաչ տալկա հալինտէ հազըրլանան պիր “եօք էտիլիշ” օլտուղունու կէօսթէրմէսի աչըսընտան տա տիքքաթ չէքիճիտիր:

Իսթանպուլ’ունԷրմէնիամիրալար սընըֆը- Հակոբ լ: Բարսոյումյան

Օսմանլը թարիհչիլիղինին պիր տէվլէթ անլաթըսը օլտուղունու էն աչըք պիչիմտէ կէօսթէրէն էօնէմլի էսէրլէրտէն պիրի տէ պու քիթափթըր:

Տէվլէթ արշիվլէրի վէ րէսմî պաքըշ աչըսըելա քալէմէ ալընան քիթափլարտա թարիհ, անճաք իքթիտարըն իզին վէրտիղիէ օլչիւտէ եազըլապիլիր: Պու սատէճէ աքատէմիք պիր թարթըշմա տէղիլ, չիւնքիւ պուրատաքի թարթըշմալարլա պիչիմլէնմիշ րէսմի թարիհ թէզլէրի թօփլումա տաեաթըլմաքթատըր:

Հակոբ լ: Բարսոյումյան պու քիթապընտա Ամիրալարըն թարիհինի անլաթըրքէն, Օսմանլը էքօնօմիսինին նասըլ իշլէտիղինի օքուեուճուեա օլտուքչա նէթ պիր շէքիլտէ աքթարմաքթատըր: Էղէր 24 Նիսան’ը անլամանը նեօլու, օնու օրթաեա չըքարան թօփլումսալ քօշուլլարը վէ թարիհի պիլմէքթէն........

© Bianet