Fransa, 2006’dan bu yana 10 Mayıs’ı ‘Kölelik ve Onun Kaldırılmasının Ulusal Anma Günü’ olarak anıyor. Bu adım, sömürgeci geçmişle yüzleşme yönünde bir adım olsa da, sürecin tamamen kapsayıcı ve derin bir hesaplaşmaya dönüştüğünü söylemek mümkün değil. Anma günleri ve resmi törenler sembolik anlam taşırken, köleliğin yarattığı kalıcı sosyal ve kültürel etkilerin gündelik yaşamda ve tarih anlatılarında tam olarak yer bulmuyor. Antilliler gibi kölelik mirasından doğrudan etkilenen toplulukların talepleri sayesinde bugün resmi olarak kabul görmüş olsa da, gerçek anlamda bir dönüşüm için daha fazla adım atılması gerekliliği su götürmez bir gerçek.

Bu önemli ay vesilesiyle Mayıs ayında Fransa ve eski kolonileri olan Kuzey Afrika ülkelerinde Nisan ayında gösterime giren Franz Fanon’un yaşamı ve mücadelesine bakan ve büyük tartışmaları beraberinde getiren Fanon filmini konuşmak istiyorum.

Tartışmaların temelini oluşturan farklı ayaklar var. Guadeloupe asıllı Fransız yönetmen Jean-Claude Barny’nin yazıp yönettiği Fanon filmi etrafında dönen tartışmalara bakmadan önce, bilmeyenler için psikiyatrist, devrimci ve dekolonyal düşüncenin en güçlü isimlerinden olan Fanon’un kim olduğuna kısaca bakalım.

Kısaca Fanon kimdir?

100 yıl önce 20 Temmuz 1925’te Fransız sömürgesi Martinik’te doğan Frantz Fanon, sömürgeciliğe karşı direnişi hem teorik hem pratik düzlemde kuran nadir entelektüellerdendir. Cezayir’de bir hastanede başhekimlik yaparken, sömürgeciliğin bireyler üzerindeki ruhsal etkilerini anlamaya çalıştı ve bu etkilerle başa çıkmak için sosyal psikiyatri yöntemlerini uyguladı. Ancak kısa sürede bireysel tedavinin, sömürge sisteminin baskısı altında mümkün olmadığını fark etti.

Fanon, Antiller’den gelen bir düşünür olarak, Avrupa merkezli bakışın dışına çıkmayı başarmış ve radikal bir anti-sömürgeci perspektif geliştirmiştir. 1956’da görevi bırakarak Fransız sömürgeciliğine karşı savaş başlatan Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi’ne (FLN) katıldı; Tunus’taki sürgün hükümeti adına Afrika’yı dolaşarak diplomatik faaliyetlerde bulundu. Siyah Deri, Beyaz Maskeler........

© Yeni Yaşam