Yeni Şafak’ın “Ekonomiye can verecek 6 adım” manşeti aslında Türkiye ekonomisinin nabzını ölçen bir acil müdahale listesi gibi. Listede her derde deva öneriler var ama aralarında öyle bir madde duruyor ki, ilk bakışta diğerleri gibi görünse de etkisi tansiyon ilacı kadar kritik. Türkiye’de döviz kazançlarının vergilendirilmemesi, ekonomi literatüründe maliyetsiz arbitraj diye geçen, halk arasında ise “hiçbir şey yapmadan kazanç elde etme olimpiyatları” olarak bilinen yapısal bir sorunu simgeliyor. Verginin olmadığı kur yükseldikçe iştahın kabardığı bu ortamda büyük sermaye grupları döviz dalgalanmalarından devasa kazanç üreten bir makineye dönüşüyor. Böyle bir düzen olunca kurun yükseleceği beklentisi hiç sönmüyor, her fiyat seviyesinde yeni döviz talebi doğuyor ve piyasa spekülatif reflekslerle yönetilen dev bir davranış laboratuvarına dönüşüyor. Bu tablo ortadayken, binde 2’lik bir kambiyo vergisiyle bu ejderhayı terbiye etmeye çalışmanın da neden sonuç doğurmadığı daha iyi anlaşılıyor.

Mayıs 2023’ten bu yana Türkiye’de kur dinamikleri, adeta kendi kendini besleyen bir makroekonomik döngüye dönüşmüştür. Döviz kazançlarının vergilendirilmemesi, TL’den kaçışı hızlandırmış; döviz hem enflasyona karşı korunma aracı hem de kısa vadeli kazanç kapısı olarak görülmüştür. Bu davranış modelinin doğal sonucu olarak enflasyon beklentileri tırmanmış, nominal faiz sürekli yukarı yönlü baskı altında kalmış, finansman maliyetleri artmış ve reel sektörün yatırım iştahı ciddi biçimde zayıflamıştır.

Vergisizlik, Türkiye’de dövizi sadece bir yatırım aracı olmaktan çıkarıp adeta bir “beklenti enflasyonu mekanizmasına” dönüştürmüştür. Döviz taleplerinin herhangi bir kontrole dahi tabi olmaması, yatırımcıları TL’den sistematik biçimde uzaklaştırmış; böylece enflasyonun finansal davranışlara dayalı bileşeni belirgin biçimde güçlenmiştir. Bu ortamda spekülatif akımlar hız kazanmış, kur oynaklığı tırmanmış ve ekonomi giderek daha sert işleyen bir kur–faiz–enflasyon döngüsünün içine sıkışmıştır. Bu sarmalın en kırılgan halkasını ise ithalat kanalı........

© Yeni Şafak