Türkiye ile Senegal arasındaki ilişkiler, kısa bir süre önce Senegal Başbakanı Ousmane Sonko’nun Ankara’ya gerçekleştirdiği resmi ziyaretle birlikte yeni bir ivme kazandı. Sonko’nun ziyareti, iki ülkenin de kararlılıkla sürdürdüğü stratejik ortaklık vizyonunun geliştirilmesine vesile oldu. Senegal’deki yeni siyasi liderlik, bağımsızlık sonrasındaki altmış yılı aşkın sürede Fransa ile yürütülen geleneksel ortaklığa alternatifler ararken; Türkiye ise kıta genelindeki pro-aktif politikası ve tarihsel kardeşlik vurgusuyla bu arayışta öne çıkan bir ortak konumunda bulunuyor. Nitekim Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Senegal’i “Afrika kıtasında gönlümüzde müstesna bir yere sahip dost ülke” olarak tanımlaması ve iki halk arasındaki bağların “asırlara dayandığını” vurgulaması tesadüf değil. Batı Afrika’nın “Teranga” (misafirperverlik) diyarı Senegal, bugün Ankara’nın Afrika stratejisinde mühim adreslerden biri haline gelmiş durumda.

Türkiye-Senegal ilişkilerinin temeli 1960’larda Senegal’in bağımsızlığıyla atıldı. Türkiye 1962’de Dakar’da büyükelçilik açarak erken dönemde varlık gösterdi ancak ilişkiler bilhassa 2000’ler sonrasında ciddi bir ivme yakaladı. Ankara başlattığı Afrika açılımı politikası kapsamında Afrika genelinde onlarca yeni diplomatik misyon açarken, Senegal de 2006’da Ankara’da büyükelçilik açarak ortaklığa önem verdi. Son yirmi yılda karşılıklı üst düzey ziyaretlerin sıklığı dikkat çekiyor: Cumhurbaşkanı Erdoğan 2018’den bu yana Dakar’a üç kez resmi ziyarette bulunurken, eski Senegal Cumhurbaşkanı Macky Sall da Ankara’yı defalarca ziyaret etti. Bu temasların, iki ülke arasında 2013’te tesis edilen “stratejik ortaklık” ruhunu somut işbirliklerine dönüştürdüğünü gözlemliyoruz.

Senegal Başbakanı Ousmane Sonko’nun kısa bir süre önce gerçekleştirdiği ziyareti, siyasi düzlemde bu ortaklığın yeni dönemde de güçlenerek süreceğinin sinyalini veriyor. Sonko, ülkesinin yeni hükümet programında bir taraftan egemenlik, sosyal adalet ve kalkınma vurgusu yaparken diğer taraftan da dış politikada tek bir güce bağımlı kalmadan çok yönlü ortaklıklara yöneliyor. Bu bağlamda Ankara, Dakar için ne sadece eski bir dost ne de salt ticari bir aktör; aynı zamanda güvenilir bir stratejik seçenek olarak öne çıkıyor. Ziyaret sırasında Ankara’da imzalanan savunma, medya ve eğitim alanlarındaki yeni andlaşmalar da bu stratejik işbirliğinin derinleştiğini gösteriyor. İki ülke, savunmadan kültüre dört farklı alanda mutabakat zabıtları imzalayarak ortaklığı geniş bir zemine yaydı. Türkiye Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın bu ziyareti “ilişkileri derinleştirme” amacıyla öne çıkarması da resmi düzeyde işbirliğinin kapsamını net biçimde ortaya koyuyor.

Diplomatik alandaki güven ortamı, uluslararası platformlara da yansıyor. Türkiye ve Senegal, İslam İşbirliği Teşkilatı’ndan Birleşmiş Milletler’e uzanan çok taraflı zeminlerde sık sık birbirini destekleyen tutumlar sergiliyor. Dakar yönetimi, 2016 sonrası Türkiye’nin FETÖ ile mücadelesine anlayış gösterip eğitim kurumları konusunda işbirliği yaparken, Ankara da Senegal’in bölgesel barış ve kalkınma çabalarına katkı sunuyor. Bu siyasi âhenk, iki ülkenin çıkarlarının uyumlu olduğuna dair dosta düşmana güçlü bir mesaj veriyor.

Siyasi yakınlaşma, ekonomik ilişkilerde de çarpıcı bir büyüme getirdi. Türkiye ile Senegal arasındaki ticaret hacmi 2010 yılında 85 milyon dolar seviyesindeyken 2022 itibarıyla 700 milyon dolara kadar yükseldi. Pandemi etkileriyle 2023’te kısmi bir düşüş yaşansa da trend genel anlamda yukarı yönlü görünüyor. Liderler şimdi orta vadede 1 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefi koymuş durumdalar. Nitekim Erdoğan, son görüşmelerde bu hedefi dile getirirken, Başbakan Sonko da “iki ülke potansiyeliyle çok daha fazlasını başarabilir” diyerek Türk iş dünyasını Senegal’de yatırım atağına davet etti.

Gerçekten de Türk özel sektörü son yıllarda Senegal’de gözle görülür bir başarı hikâyesi yazıyor. İnşaat, enerji ve imalat gibi alanlarda Türk firmalarının imzasını taşıyan büyük projeler Senegal’in kalkınma hamlesine katkı sağlıyor. Örneğin Türk müteahhitlik şirketleri bugüne dek Senegal’de toplam 2,2 milyar dolar değerinde 39 proje üstlendi. Başkent Dakar’ın yakınında kurulan Diamniadio yeni şehir projesinde Türk şirketlerinin aktif rolü var: Bölgedeki uluslararası konferans merkezi, beş yıldızlı otel, 15 bin kişilik Dakar Arena Spor Salonu ve 50 bin kişilik Abdoulaye Wade Stadyumu gibi prestijli yatırımlar, Türk firması Summa İnşaat tarafından rekor sürede tamamlandı. Türkiye’nin devlet kredi kurumu Türk Eximbank’ın finansman desteğiyle inşa edilen bu eserler, Senegal’in altyapısına çağ atlatırken Türk mühendislik kabiliyetini de bir kez daha ispatladı. Yine Yapıray gibi şirketler Dakar’ı yeni havalimanına bağlayan hızlı tren hattının ray döşeme işlerini üstlenerek ulaşım altyapısına katkı sundu.

Enerji sektöründe de Türkiye’nin katkısı dikkat çekiyor. Karpowership şirketinin yüzer enerji santralleri 2019’dan beri Dakar limanında demirli halde Senegal’in elektrik ihtiyacının önemli bir kısmını karşılıyor. Bu yüzer santraller sayesinde Senegal, acil enerji açığını giderirken Türkiye de teknolojisini ve yatırımını sahaya yansıtmış oluyor. Ayrıca Çalık Enerji, ABD’li GE ve Senegal’li ortaklarla birlikte Dakar yakınlarında 300 MW kapasiteli büyük bir elektrik santralinin inşasına ortak durumda.

Tarım ve gıda alanında ise 2008’de Dakar’da kurulan FKS Food adlı Türk girişimi, bugün Senegal un........

© Türkgün