Adala ve değirmenler

Naci YENGİN

Kıraç Dere ile ilgili ikinci hatıram Adala’daki değirmene dair hatıramdır.

O zamanlar her yerde değirmen bulunmazdı. İnsanlar hazır un almazdı. Ya da o zamanlar hazır (beyaz un) diye bir kavram yoktu. Özellikle köy kökenliler, bir şekilde köyle irtibatlı olanlar kendi tarlalarından kaldırdıkları buğdayı ya da konu komşudan aldıkları buğdayı çuvallarla değirmene götürür ve eski değirmenlerde un yaparlardı. Un elek yardımı ile kepekten kısmen ayrılır, ekmekler kepekli buğday renginde olur, arta kalan kepek hayvanlara yem olarak değerlendirilirdi.

Akviran köylülüleri buğdaylarını Adala, Çapaklı ya da Salihli’deki değirmenlerde öğüterek un yaparlardı. 1980’li yıllara kadar değirmenlere genellikle eşek ya da atla gidilirdi. O zamanlar Adala’daki iki değirmen vardı ikisi de de elektrikliydi. Çapaklı ve Salihli’nin altındaki değirmenler su değirmeniydi. Bizim köylü yakın olduğu için daha çok Adala’ya giderdi.

Adala’daki değirmeni Cafer ve İbrahim çalıştırırdı. Çapaklı’daki değirmen Yavuz’un değirmeni olarak bilinirdi. Ben o yaşlarda bu isimleri aklımda tutacak değildim. Babamdan aldığım bilgileri sizlerle paylaşıyorum.

10-11 yaşlarında olmalıyım. Sabahın erken saatinde, şafak sökmeden, güneş doğmadan üç kile (teneke) buğday dokuma çuvalına doldurulup kara eşeğin üzerine ben, çuvalın ağırlığı ve eşek Adala’ya doğru gidiyoruz.

Eşiğin üzerinde ben ve buğday çuvalı köyden çıkıp okulun yanından geçerken Adala’ya doğru baktığımda ardımda doğmaya başlayan güneş ilk ışıklarını henüz yaymaya başlamıştı. Adala köye 8 km. mesafede. Önce Kıraç Dere’den geçip Dombaylı’ya varacak, Dombaylı yolundan Demirci, Salihli yolunun kesiştiği yoldan sapmadan Adala’ya dönüp mezarlığın yanından köprünün üzerindeki yoldan geçip Adala çarşıdaki Cafer ve İbrahim’in işlettiği değirmene varacağım. Planım bu. Eşeğin üzerinde bir yandan gideceğim yolu aklımda tutmaya çalışıyor bir yandan da eşeğin buğday çuvalıyla benim ağırlığımı taşıyamayıp çuvalı üzerinden atması ve yatmasından korkuyordum! Aksi halde buğdayı eşeğin üzerine tek başıma koymam........

© tarihistan.org