Diğer

01 Mart 2025

Yapay zekâ üzerine yazmaya devam etmekteyiz. Bugün en ciddi bir şekilde yeni sanayileşme alanı bu konu üzerine odaklanmakta. Yeni topraklar değil eskiden olduğu gibi, tarih içinde sömürgecilerin yaptıkları gibi; ama “ender topraklardan” söz edilmekte artık. Bu terim kimyasal olarak on yedi ayrı ve birbirlerine benzer madenlerden oluşmakta. Bilhassa akıllı telefonlar için bu madenlere olan ihtiyaç bugünkü ekonomiyi belirlemekte.

Çin’de Covid-19 salgını sırasında dünya kapandığında, Iphone üretiminin durmuş olduğunu hatırlayabiliriz. “Ender topraklar” olarak adlandırılan yerlerde; skandiyum, litriyum, lantahan, eriyum, prasedyum, neodiyum,prometyum, samariyum, europyum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, holminyum, eribyum, tuhlyum, yterbiyum, lutecyum gibi madenlerden bahsedilmekte. Bugüne kadar gündelik yaşamımızda adlarını bile duymadığımız bu madenler bugünün tüm teknolojileri için gerekli olan madenlerin listesi. Petrol ve radyoaktif maddeleri işitiyoruz uzun zamanlardan beri. Ama bunlar bize yabancıydı bugüne kadar.

Burada hemen söylemek lazım ki, bu madenlerin hemen hemen hepsi radyoaktif maddelerden oluşmakta. Thoryum ve uranyum bunlar arasında belki de en çok işittiklerimiz arasındalar. Bu madenlerin hepsi zehirli olduğundan dolayı çıkarılması hem çok güç hem de oldukça riskli. Radyoaktif ve tehlikeli bir şekilde zehirli bu madenler elbette çalışanlar için zehir taşımaktalar. İnsanlık bir kere daha hem çok tehlikeli madenleri çıkarmaya çalışarak hem de bunları elde etmek için savaşmayı bile göze alabilecek ve insanlığı mahvedebilecek bir teknolojiye gönül vererek akıl dışı bir döneme doğru hepimizi taşımakta. Hem insan sağlığı hem doğa sağlığı açısından çok tehlikeli bir döneme doğru bizleri sürüklemekte.

Ukrayna’da, “ender topraklardaki” lityum bugünün ekonomisini ve ekolojisini öngörmekte. Bir yandan elektrikli otomobil diğer yandan bu konu için gereken madenler birbirlerine paralel bir şekilde ilerlemekteler. Bu önce güvenlik ve de sağlık sorunu ve ekolojik sorun ile birlikte işlemekte. D. Trump “ender toprakların”........

© T24