Kurtuluş ve kuruluşun bireyi yurttaş yapan, ilerlemeci, aydınlanmacı Cumhuriyetinin 102 yıllık yolculuğu kurumları ve yönü değiştirilmiş, halkla bağı zayıflatılmış, bağımlı bir devlet biçimine sıkışıp kalmış durumda. Anayasal okuma yaparsak devletin dönüşmesine koşut olarak cumhuriyet de dönüşüme uğradı. Sermayenin ve gericiliğin sınırsız tahakkümü cumhuriyetin üzerine de çullandı. Egemenliğini ve ilkelerini kaybeden bir cumhuriyet var.

Bir yandan da 102 yıllık sürece ve bu sürecin önündeki döneme ilişkin olarak savaşım dolu ve yapıcı birikim var. Devlet ve cumhuriyetin ilkeleri arasındaki zayıflama halkın geniş kesiminde yok.

Cumhuriyet yurttaşlığı ve umudu sürüyor ama çözüme ilişkin olarak yön değiştirerek uygulanagelen, eşitsiz uygulanan, ihlal ve ihmal edilen ya da uygulanmayan, halkın seçim dışında anımsanmadığı cumhuriyet ilkelerinin yine aynı düzen içinde iyileştirilebileceği inancını taşıyanlarla bu düzen içi çabaların geçici olacağı ya da her an geri alınabileceği inancını taşıyanlar bir çeşit ikilem içinde.

Birinciler Anayasanın uygulanmasıyla, hukukun üstünlüğüyle ve yargı kararlarına uyulmasıyla işlerin düzeleceğini söylerken, ikinciler sömürücü ve gerici düzeni sorgulamaya ilişkin çabaların artmasına daha çok önem veriyor. Birinciler düzen içinde en iyi cumhuriyet uygulamalarını örneklerken, ikinciler cumhuriyetin ekonomi politiğini analize açıyor. Bu tartışmalar anayasal ve hukuksal düzen analizi için de geçerli. Özetle “yapı” “üst yapı” konusu…

Daha yaygın liberalizm, daha yaygın kapitalizm ve emperyalizm, daha yaygın antilaiklik, daha yaygın dinsel ve etnik gericilik, daha yaygın........

© soL