Hicrî 12’nci asrın müceddidi Mevlâna Hâlid-i Bağdâdî Hazretleri, Tarikat-ı Nakşibendiyye’nin Halidiyye kolunun başı olarak tanınmış, Ehl-i Sünnet dışındaki akımlarla ilmî tartışmalar yapmış; Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye tarafından desteklenmiş mümtaz bir âlim, mümtaz bir mutasavvıftır.

Mevlâna Hâlid-i Bağdâdî’nin İrade-i Cüz’iyye’yi konu alan “Risâletü’l-‘ikdi’l-cevherî fî’l-fark beyne kesbeyi’l-Mâtürîdî ve’l-Eş‘arî” adlı kıymetli eseri, Hicri 1259 İstanbul ve Hicri 1334 Şam’da basılmıştır. İmam Eş‘arî ve İmam Mâtürîdî’nin, kulların fiillerinin yaratılması meselesindeki görüş farklılıklarını konu edinmektedir.

Mevlâna Hâlid rahmetullahi aleyh, derin ilmiyle temayüz etmiş mümtaz bir âlimdir. Onun “Risâletü’l-‘ikdi’l-cevherî fî’l-fark beyne kesbeyi’l-Mâtürîdî ve’l-Eş‘arî” adlı eseriyle, Osmanlı’nın son şeyhülislamı Mustafa Sabri Efendi’nin “Mevkîfu’l-Beşer Tahte Sultâni’l-Kader” eserleri, İslâm akaidi ve kelâmı konusunda başvuru kaynaklarıdır. Bu bakımdan Mevlâna Hâlid rahmetullahi aleyhin mezkûr risâlesini tanıtmanın faydalı olacağı kanaati hâsıl oldu.

Mezkûr eserin üç önemli şerhi bulunmaktadır. Bunlardan birisi “es-Simtu’l-‘Abkarî fî Şerhi’l-‘İkdi’l-Cevherî”dir ki Abdülhamid Harpûtî (vefatı: 1902) tarafından yazılmış ve 1887’de İstanbul’da basılmıştır. Diğer şerhi “Ahsenü’l-Makâl fî Şerhi Risâleti Halkı’l-A’mâl”dir ki İbrahim Fasih Hayderî tarafından yazılmış ve 1967 tarihinde Bağdat’ta basılmıştır. Üçüncü........

© Milli Gazete