Başlık eşimin babaannesine ait bir teselli sözü. Annemin vefatının ardından durumu bir türlü kabullenemeyişime ithafen söylemişti. Bana bugün bu yazıyı işte bu söz yazdırdı. Bu yüzleşmeyle yazıyorum.

Yas, insanın varoluşla kurduğu en eski diyaloğun adı… Çoğu zaman ölümün ardından konuşuruz ancak yas, ruhunu yokluğun bütün görünümlerinden alır. Bir dostluğun sessizce kapanan kapısından, belleğin tozlu raflarına itilmiş bir yüzün hatırlanışından, bir şehrin artık eskisi gibi kokmayan sokaklarından, en sevdiğimizin dünyada olmadığını bildiğimiz o ilk geceden… Her kayıp, varlığımızın, ruhumuzun yüzeyinde ince bir çatlak açar. O çatlak yalnızca sızının değil, anlamın da kaynağıdır. Artık hiçbir şey eskisi gibi değildir.

Anlamın diliyle yas, insanın kendi sonluluğunu sezdiği yerdir belki de. Edebiyatın diliyle, hatırlamanın inceliği tam onun ruhunda ortaya çıkar. Bilge Karasu’nun metinlerinde beliren o “ağırbaşlı sessizlik”, Tanpınar’ın zamanın iç kıvrımlarını arayan satırları, hatta çağdaş bir anlatının, mesel “After Life” dizisinin mizahla yoğurduğu hüzün yasın birden çok biçemi olduğunun da ispatı gibidir. Kayıp artık hayata kapanan bir kapı değildir; bazen düşüncenin en berrak eşiğidir. İnsan o eşiği fark ettiğinde yaşamın kalan kısmına daha dikkatle bakmayı öğrenir. En azından bir süre.

Felsefenin yas üzerine düşünüşü, acının kendisinden çok, gidenin bıraktığı boşlukla başa çıkma sürecinde ortaya çıkar. Heidegger bana göre en manidar tanımı yapanlardan biridir. İnsanın “ölüme doğru varlık” olduğunu söylerken sadece ölmek üzere olduğumuzu hatırlatmaz. Yanına iliştirdiği anlam, kayıplarımızın bizi sürekli kendi sonluluğumuzla yüzleştirdiğidir aynı zamanda.

Yas, bu anlamıyla, ne kadar kırılgan hatta zaman zaman paramparça varlıklar olduğumuzun da beyanıdır. Fakat bu kırılganlık, uçsuz bucaksız bir karanlıktan çok, anlamın ve anlamlandırmanın doğduğu bir zemindir.........

© Karar