Spor müsabakalarında kimin kiminle, nasıl yarışacağı bellidir ve kazanalar bu kurallara göre ilan edilir. Elbette hile, şike, doping gibi ahlak dışı hareketleri dışarıda bırakarak. Peki ya edebiyat, müzik, sinema, tiyatro gibi sayılamayan ve kuralları gri alanda belirlenmiş ve değerlendirmenin jürilerce yapıldığı üretimlerde sonuçlar her zaman net midir? Ödülle onurlandırılanlar açısından pek sorun yoktur, geçmişte eleştirmiş olsalar da sahnede yapıtları ile görünür olmak her zaman kıymetlidir.

Akademi (Oscar) Ödülleri’nden Altın Küre Ödülleri’ne, Emmy Ödülleri’nden Grammy Ödülleri’ne kadar birçok ödül, jüri ya da tören yapılan işler kadar sansasyonlarıyla da akılda kalır. Türkiye’de tiyatronun uzun soluklu ve prestijli ödülü olarak bilinen Yapı Kredi Afife Tiyatro Ödülleri bu sene adayların ilan şeklinden, adaylarına, törenin ertelenişinden, törenin kendisine aslında çok ön görülebilir sıkıntılara gebeydi.

Afife Tiyatro Ödülleri’nde geçmiş yıllarda tiyatroların başvurusu beklenmeksizin jüri üyelerince İstanbul’da, sezonda ilk defa seyirciyle buluşan oyunlar, en az 10 kez sahnelenmesi şartı ile değerlendirmeye alınır ve 33 kişiden oluşan jürinin en az 6 sı tarafından seyredilirdi. Sezonun ne zaman başlayacağı, değerlendirmeye girebilecek oyunlar için son tarih, basın toplantısı ve ödül töreninin tarihine kadar takvim net olurdu. Pandemi dönemindeki olağanüstü şartlar dışında bu kurallar her sene sistemdeki aksaklıkların daha optimal değerlendirmeyi sağlaması için düzenlenirdi. İstisnai olarak bazı tiyatro ekipleri, oyuncular ya da yönetmenler değerlendirmeye dahil olmadıklarını sezonun başında bildirirlerdi. Yeni uygulamada değerlendirmeye girmek isteyen ekiplerden kendi başvuruları istendi. Yani kimse zorla değerlendirmeye alınmadı. Bu yıl basın bültenlerinde, 266 oyunun jüri tarafından değerlendirildiği yazıyordu.

Geçmişte de 27. kez düzenlenen bu sene de tartışma genelde adaylar açıklandığında yapılır. Devletin tiyatroları ya da kamu destekli belediye tiyatroları, sponsorlar ve yapım şirketleriyle, büyük bütçeli, imkanlı salonlarda seyirciyle buluşan oyunlarla, ekonomin tüm zorlu şartlarını aşarak, küçük salonlarda, az dekor, az ışık, az kostümlü, derdi tiyatro olan, sahnede söyleyecek sözü olan oyunlar aynı değerlendirmeden geçiyor. Bu baştan eşitsiz bir mücadele olarak başlıyor. Usein Bolt’la aynı yarışta koşmak ya da Lionel Messi’ye karşı oynamak, Melissa Vargas’ın smaçlarını çıkartmak gibi. Ama tam da öyle değil çünkü bu örnekteki sporcular da emeklerini ve ömürlerini yaptıkları işe adamış isimler. Yani daha hızlı koşması için daha iyi kıyafetlere ihtiyacı yok mesela. Ama devletin tiyatrosunda büyük bütçelerle, yıllardır birlikte çalışmış insanlarla, acayip dekorlar yapabilir, ışık tasarlayabilir ve muhteşem kostümlerle, kalabalık kadrolarla, büyük salonlarda oyunlar oynayabilirsiniz. Hatta yetmez ise kurum dışından yönetmen, oyuncu isteyebilir, turnelerle Türkiye’yi hatta dünyayı gezebilirsiniz. Üstelik bu maliyeti bilet fiyatlarına yansıtmazsınız, çünkü bu halka ucuz biletle kaliteli oyunlar seyrettirebilmek içindir. Gerçi son dönemde artık ucuz bilet anlayışı epey değişti ama bunu defalarca dile getirmiştim. Devlet tiyatroları her zaman kendi ideolojisini sanat yoluyla seyircisine aktardığı bir yer olmuştur. Seçtiği repertuvarlarla, atanan müdürleriyle, yaygınlığı ya da kadroları ile bu sadece bugünün tartışma konusu değil. Ancak artık halka ait, halk için dediğimiz her sistem halka karşı ve halka rağmen yönetilmeye başladığı için hassasiyetlerimiz üst noktada.

Okuyucularım törene ilgi göstermemiş olabilirler. Ama biraz gündem takip edenler, haber manşetlerine tiyatronun kazananlarıyla değil de sansasyonlarıyla Afife Tiyatro Ödülleri ile tanışmış olabilirler. Bunca söz size törende olanları daha anlaşılır kılmak için yazıldı. Bir değer olarak yoluna devam eden Afife bu yıl çok büyük bir yol kazası yaptı. Hem de........

© HalkTV