Güney Sibirya’da uzanan Altay Dağları’ndaki soğuk ve karanlık bir mağaranın derinliklerinde, binlerce yıl boyunca fark edilmeden kalmış küçük bir kemik parçası yatıyordu. Adını 18. yüzyılda mağarada inzivaya çekilmiş Denis (Dyonisiy) adında bir Rus keşişten alan Denisova Mağarası’nda(1) 2008’de gün yüzüne çıkarılan bir kemik parçası, insanlık tarihine tüm bakışımızı değiştirdi.

“Denny” adı konulan ve yaklaşık 90.000 yıl önce yaşamış 13 yaşındaki bir kıza ait bu kemiğin genetik incelemeleri sonucunda, annesinin bir Neandertal, babasının ise sonradan Denisovan olarak adlandırılacak yeni bir Homo alt türü olduğu ortaya çıktı.

Denny, şimdiye kadar keşfedilen en eski insan türleri arası melez birey. Onun öyküsü, iki farklı türün yalnızca coğrafi olarak değil, biyolojik olarak da iç içe geçmiş olduğunu gösteren bir örnek.

Üç İnsan Türünün Paylaştığı Mağara

Denisova Mağarası paleoantropoloji tarihinde eşi benzeri olmayan bir yer. Çünkü burada, farklı dönemlerde üç ayrı insan türü yaşadı: Denisovanlar, Neandertaller ve günümüz insanları. Dünyada başka hiçbir yer, bu üç akraba türün izlerini aynı mekânda barındırmıyor.

[Son araştırmalar, Denisovanların yaklaşık 300.000 yıl önce mağaraya ilk yerleşenler olduğunu doğruluyor. Bu yerleşik topluluk 130.000 yıl önce ortadan kayboldu; 30.000 yıl sonra onları, mağarada bulunan taş aletlerin çoğunu yaptığı düşünülen diğer bir Denisovan topluluğu izledi. Mağarada Neandertallere ait ilk izlerse yaklaşık 170.000 yıl öncesine tarihleniyor. En son gelenler, yaklaşık 45.000 yıl önce mağaraya yerleşen günümüz insanlarıydı. Araştırmacılar, o döneme karşılık gelen toprak tabakasının üç insan türünün de DNA örneklerini içerdiğini belirtiyor(2).]

İlk bulunan parmak kemiğini daha sonra bir azı dişi, birkaç kemik parçası izledi. Bu kalıntılar sayesinde yalnızca yeni bir tür tanımlanmadı; aynı zamanda, insan evriminin aslında birbiriyle kesişen türlerin ortak öyküsü olduğu da anlaşıldı.

Tibet’ten Pasifik’e

Başlangıçta Denisovanların yalnızca kuzeyin buzul ikliminde yaşamış ve soğukta hayatta kalmaya uyumlanmış bir tür olduğu düşünülüyordu. Ancak yeni bulgular, onların çok daha geniş bir coğrafyaya........

© Gazete Pencere