Ekonomide verilerin önemli bir kısmı, iş işten geçtikten sonra açıklanır. Bunlara “gecikmeli veri” de diyoruz. Asli göstergelerin çoğu bu başlıkta değerlendirilse de günümüz kapitalizminin hiç olmadığı kadar istikrarsız hale gelen işleyişinin daha dakik olarak anlaşılabilmesi ve daha sağlam öngörülerde bulunulabilmesi için eşanlı ve daha ötesi, “öncü göstergeler” kategorileri de geliştirilmiştir. Bu göstergelerin varlığı bile kapitalist ekonominin istikrarlı bir gelişme çizgisi izlemediğini gösterir. Ekonomi, sürekli ilerlediğiniz düz bir yolda değil de daha çok dalgalı bir denizde yol alıyormuş gibi tasvir edilir. Problem de bu dalganın neresinde olduğunuzu anlayabilmek ve ona uygun politikalar geliştirebilmek olarak belirir. Çok işe yaradığını söylemek güç olsa da bir tür bilgi zenginliği sağladığı düşünülebilir. Verilerin yayımlanma sıklığı arttıkça iktisatçılara da üzerinde konuşacak başlıklar çıkar.

Eylül ayının fiyat endeksleri geçen cuma günü, yani 3 Ekim tarihinde açıklandı. Tüketici Fiyat Endeksi’ni (TÜFE) artık herkes biliyor: Enflasyon oranı olarak açıklanan temel veri. Üzerine haklı olarak çokça yazılıp çiziliyor. Ama Yİ-ÜFE diye kısaltılan bir veri daha var: Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi. Yİ-ÜFE, ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurt içine satışa konu olan ürünlerin üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişimlerini ölçen fiyat endeksidir. Üretici fiyatları, burada yurt içinde üretimi yapılan ürünlerin KDV, ÖTV vb. dolaylı vergiler hariç, peşin satış fiyatıdır. Yİ-ÜFE, söz konusu vergi artışlarını dışarıda bırakmasıyla, bu nedenle yaşanan fiyat artışı etkilerinden arınmış; olası fiyat seviyelerindeki değişime dair saf eğilimi gösterme kapasitesi daha yüksek olan bir veri olarak değerlendirilebilir — tabii enflasyon ölçüm meselesinin tüm zaafları akılda tutularak.

Hane halkı tüketiminin önemli bir kısmı yurtiçi üretime konu olan ürünlerden oluştuğuna göre, bu verideki gelişmelerin TÜFE üzerinde de önemli bir etkisi söz konusu olacaktır. Bu nedenle öncelikle Yİ-ÜFE ile TÜFE arasındaki........

© Evrensel