Hemen yazayım, Amazonlar dünyanın 20% ini kaplamakta, lakin her yıl daha fazla yok olmak üzereler. Bu toplantıda en fazla Amazon ormanları konuşulacak ve tartışılacak gibi. Ama şimdiki Brezilya da gerçekleşmekte olan COP30 toplantısında dünya iklimini mahveden 3 ülke yok. ABD, Çin ve Hindistan.

Ne anladım bu işten?

Bu yılki COP30, Paris Anlaşması’nın 10. yıldönümünü kutluyor ve iklim ve çevre diplomasisi alanındaki uzmanlığıyla tanınan Brezilyalı diplomat André Corrêa do Lago başkanlığında gerçekleştiriliyor. Amazon ile doğrudan bağlantısı nedeniyle sembolik bir öneme sahip olan Belém’in seçilmesi, bu bölgenin küresel iklim dengesi açısından önemini hatırlatıyor.

Bu önemli etkinlik, UNFCCC’nin 195 üye ülkesinin temsilcileri, STK’lar, işletmeler, uluslararası kuruluşlar ve yerli halklar da dahil olmak üzere 60.000 ila 75.000 katılımcıyı bir araya getirecek ve tartışmalarda merkezi bir rol oynayacak.

Brezilya Çevre ve İklim Değişikliği Bakanı Marina Silva’ya göre, COP30 dört temel üzerine inşa edilecek: hükümet liderleri toplantısı, müzakereler, bir eylem ve taahhüt programı ve kolektif seferberlik. Konferans, başkanına göre bu yılki etkinliğin ana teması olan uyum konusuna odaklanacak. Ele alınacak diğer konular arasında Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkıların (“NDC’ler”) gözden geçirilmesi, iklim finansmanı, iklim adaleti, enerji dönüşümü ve ekosistemlerin korunması yer alıyor.

COP30, dünyanın iklim hedeflerini yeniden tanımlama ve kolektif eylemi güçlendirmede belirleyici bir aşama olacak.

COP30, Brezilya’nın iklim değişikliği müzakerelerinde ve küresel sürdürülebilirlikte liderliğini yeniden teyit etmesi için tarihi bir fırsattır. Etkinlik, ülkenin yenilenebilir enerji, biyo yakıtlar ve düşük karbonlu tarım gibi alanlardaki çabalarını sergilemesine ve Eco-92 ve Rio 20 gibi çok taraflı süreçlerdeki tarihi performansını pekiştirmesine olanak tanıyacaktır, deniliyor.

Amazon ormanları nasıl yavaş yavaş yok oluyor?

BBC için Navin Singh Khadka, Antonio Cubero ve Visual Journalism ekibinin yayınladıklarım makaleyi aynen yayınlıyorum.

Karbon salımı artmaya devam ettiği için bu çabalar henüz sonuç vermedi ve atmosferden büyük miktarda karbondioksit emen Amazon, nihayet gezegeni kurtarmak için alınacak önlemlerin anahtarı olabilir.

Ancak bilim insanları, Amazon’un geleceğinin, onlarca yıldır süren ormansızlaşma ve şimdi de iklim etkilerinin ardından belirsiz olduğunu söylüyor.

Belém’in başkenti olduğu Pará eyaletinde, yağmur ormanı tahribatı Amazon’daki en yüksek seviyeler arasında yer alıyor.

İşte bu nedenle BBC, Amazon’un durumuna ve karşı karşıya olduğu tehditlere ayrıntılı bir bakış atıyor. Navin Singh Khadka, Antonio Cubero ve Visual Journalism ekibi yaptıkları araştırmada Amazon ormanlarının yok edilmesi yüzünden dünyanın iklim dengesinde kötü değişiklikler olacağını vurguladılar.

Amazon’un yüzde 60’ına sahip olan Brezilya, tropik yağmur ormanları için güçlü bir koruma sağlayan bir anlaşma sağlamaya çalışacağını söylüyor. Genellikle ekvator hattı yakınında bulunan ormanlar, yüksek yağış ve neme sahip. Bu ormanlar uzun, çoğunlukla yaprak dökmeyen ağaçlara ve yemyeşil bitki örtüsüyle örtülü.

Ancak Amazon’da taşkın yatakları, bataklıklar ve savanlar da bulunuyor.

Güney Amerika’nın 6,7 milyon km²’sini kapsayan bu bölge, Hindistan’ın iki katından daha büyük ve gezegendeki en zengin biyolojik çeşitliliğe sahip sıcak noktalardan biri.

İçerisinde bulunan türlerden bazıları şöyle:

• En az 40.000 bitki türü
• Karıncayiyenler ve dev su samurları da dahil olmak üzere 427 memeli türü
• Harpy kartalı ve tukan da dahil olmak üzere 1.300 kuş türü
• Yeşil iguanadan siyah kaymanaya kadar 378 sürüngen türü
• Dart zehirli kurbağası ve düz kenarlı kurbağa da dahil olmak üzere 400’den fazla amfibi türü
• Piranha ve 200 kg’a kadar çıkabilen devasa arapaima da dahil olmak üzere yaklaşık 3.000 tatlı su balığı türü

Bu türlerin çoğu başka hiçbir yerde bulunmaz.

Amazon yağmur ormanları, ağaç tepelerinden orman tabanına…

MİLYONLARCA HAYVAN VE BİTKİ TÜRÜNE EV SAHİPLİĞİ YAPAN YAĞMUR ORMANLARININ HER KATMANI KENDİ YAŞAM AĞINI DESTEKLİYOR.

Burada 500 den fazla yeri topluluk, 300 den fazla yerli dil konuşuluyor, yaklaşık 66 topluluk dış dünyaya kapalı şekilde yaşıyor.

Amazon nehri dünyanın en büyük nehri ve 1.100’den fazla koluyla dünyanın açık ara en büyük tatlı su kaynağını oluşturuyor.

Bu su Atlantik Okyanusu’na akıyor ve bölgesel ve küresel iklim sistemlerini etkileyebilen okyanus akıntılarının sürdürülmesinde önemli bir rol oynuyor.

Amazon aynı zamanda önemli bir gıda ve ilaç kaynağı.

Altın da dahil olmak üzere metaller için çıkarılıyor ve önemli bir petrol ve gaz üreticisi haline gelebilir. Geniş orman alanlarının yok edilmesi de burayı büyük bir kereste tedarikçisi haline getirdi.

Şu anda ne oluyor?

Koruma örgütleri, tarım, hayvancılık, tomrukçuluk ve madencilik gibi insan faaliyetleri ve şimdi de iklim kaynaklı kuraklık ve artan sıcaklıklar nedeniyle ormanın ’sinin kaybolduğunu ve benzer bir alanın da bozulduğunu söylüyor.

Amazon Koruma Örgütü’nün And Dağları Amazonlarını İzleme Programı’na (MAAP) göre, ormansızlaşmadaki en son artış 2022 yılında meydana geldi ve yaklaşık 20.000 km2 ormanlık alan temizlendi; bu rakam 2021 yılına göre ! artış gösterdi ve 2004’ten bu yana en kötü yıl oldu.

Brezilya’da 2023 yılında gerçekleşen hükümet değişikliğinin ardından, Brezilya Amazonları’ndaki ormansızlaşma oranı – diğer ülkelerin kontrolündeki bölgelerde olmasa da – hemen yarı yarıya azaldı ve dünya buna sevindi.

Ancak kısa bir süre sonra Amazon’un bazı bölgelerinin iyileşemeyecek kadar ciddi hasar gördüğü anlaşıldı.

Bu sadece yıllarca süren ormansızlaşmanın değil, aynı zamanda Amazon ekosistemi için yeni bir tehdit olarak ortaya çıkan iklim krizinin de bir ürünüydü.

Sıcaklıktaki önemli artış ve uzun süreli kuraklık dönemleri, temel işleyişi üzerinde etkili oldu, genellikle nemli olan ormanı daha kuru ve orman yangınlarına karşı daha hassas hale getirdi.

Örneğin Eylül 2024’te Brezilya’nın uzay ajansı INPE’ye göre Brezilya Amazonları’nda 41.463 yangın noktası vardı. Bu, 2010’dan bu yana o ay için en yüksek rakam.

ABD’deki Yale Üniversitesi’nde ekosistem karbon yakalama alanında doçent olan Paulo Brando, “Kuraklık ve yangın vakalarının arttığını görüyoruz ve bu durum Amazon’un çeşitli bölgelerinde bozulmanın artmasına neden oldu” diyor.

“Farklı bölgelerdeki bu bozulma Amazon için büyük bir tehdit olarak ortaya çıkıyor.”

‘Uçan nehirler’ tehlikede

Dev Amazon bölgesinin iç hava sistemleri var: Ormanlar Atlantik Okyanusu’ndan gelen nemi dolaştırarak........

© Bodrum Gündem