Alevi sosyolojisinin temel özelliklerinden birisi, dahili alanın belki de birbirine çok az benzeyen, oldukça renkli bir görünüm sunmasıdır. Bu toplumsal coğrafyada Cem ve Ocak geleneği, bütün diğer Alevi toplulukları buluşturan ortak zemin olmakla birlikte, kendine özgü başka inanç geleneklerine tanıklık etmek de olağandır. Bu anlamda Alevi toplumsal coğrafyası bir çoğul sosyolojiye denk gelir. Bulunduğu yerlerin çoğunda Sünni İslam tarafından kuşatıldığı ve baskı altında kaldığı için, kimi bölgelerde geleneksel ritüeller, yerlerini bir ölçüde Sünni-İslami pratiklere bırakmıştır. Bu durum Alevi toplulukların bir kısmında kendine ait olmayan ritüellerin de alana dahil olmasına yol açmış; böylece Alevi çoğul sosyolojisi zedelenerek ‘çeşitlenmiştir’.

Alevi örgütlülüğü alanı da bu sosyolojik manzaraya bir ölçüde uygundur. O kadar ki görünür olamadıkları zamanlarda bile Alevi topluluklar arasında kimi zaman gerilime eşlik eden bu çoğul manzara bugün kamusal alanda ve üstelik sadece Türkiye’de değil, dışındaki coğrafyalarda da türlü şekillerde kendini gösteriyor. Alevi toplulukların her birinin kendine özgü halleri, bugünün yeni örgütlenme manzarasında bir yandan kendini üreterek sürdürmeye öte yandan diğer Alevi topluluklara benzemeye zorlayan yeni ortamlar inşa ediyor. Bugünün Türkiyesi ve dünyası yüzyıllar öncesinden çok farklıdır. Kapitalizmin ve geleneksel kültürlerin kendini/dünyayı........

© Birgün