Vatikan’da çok önemli iki finans birimi vardır. Biri ‘Papalık Değerleri İdaresi’ (APSA), diğeri ise ‘Ekonomik İşler Valiliği’.

Bunlardan ilki, İtalyan Devleti’nce hibe edilen ulusal-dinsel mülkî iktisadî değerlerden sorumlu birimdir. Bu birim iki alt hizmet servisiyle iş görmektedir. Birisi muhasebe, bütçe gibi olağan hesap işleri, diğeri ise özel-taşınır ülke değerleri gibi olağanüstü işlerden sorumlu servistir. Bu birimin görevleri, maaş ödeme, mahkeme, büro, kongre, meclis gibi kuruluş ve organizasyonların hesaplarını tutma vb’dir. Birimin toplam bütçesi milyar liret düzeyinde olup, kendi denetiminde bir devlet hazinesine sahiptir. Papalığın zorunlu fonları, Vatikan Bankası da denilen (özgün adı Din İşleri Enstitüsü) akçal (malî) alt birim de bu idareye bağlıdır.

Diğer birim ise Lateran Antlaşması gereği İtalya ile olan malî ilişkileri yürütür; ayrıca Roma ve İtalya dışındaki Papalığa bağlı tüm kuruluşların (Vatikan radyosu, gazetesi vd.) parasal denetimini yapar. Zaman zaman milyar dolar düzeyinde bütçe açığı da oluşan Vatikan, aldığı ‘önlemlerle’ bu açığı kapamaktadır.

Vatikan’ın yürütme örgütünde, eylemlerinde bağımsız (?) kimi finansal birimler de vardır, sözgelimi ‘Congregation’. Bu büro, dünyanın dört bir yanında etkinlik göstermekte, fon bulmakta, yatırımlar yapmakta olup, hem kendi personel giderlerini karşılar, hem de misyonerlik etkinliklerine akçal (malî) destek de sunar.

Vatikan’ın yukarıdakilerin dışında ilginç diğer gelirleri de vardır, sözgelimi hükümetin pul satışları, müze gelirleri, ‘annone gelirleri’ denilen dindar hıristiyanların yaptıkları bağışlar, laik veya ruhban tüm çalışanlarına hizmet veren mağazaların gelirleri. Örneğin Amerikancı Fethullah Gülen cemaati adına, Gülen’in yeğeni Ali Bayram’ın Hartford Misyoner Papaz Okulu’na 2 milyon dolar bağış yaptığı haberi yer almıştı. Bu haber papaz okulunun örütbağında, “Hartford Seminary receives $2 million gift from Turkish religious leader.” şeklinde duyurulmuştu.

Dünyanın çeşitli yerlerindeki sorunların çözümünde kullanılmak üzere Papa’nın tasarrufundaki fonun finans potansiyeli, Vatikan Bankası (IOR) tarafından yönetilir. Tarihçesine bakıldığında, Papa Leo XIII ‘Commission of Cardinals for Charitable Causes’ adıyla 11 Şubat 1887’de temellerini atmış, 24 Kasım 1904’te bugünkü adına yakın olarak Papa Pio X ‘Commission of Cardinals for the Works of Religion’ olarak isim değişikliğini yapmış. 27 Haziran 1942’de ise Papa Pius XII kendi mevzuatı ile bugünkü IOR’nin kuruluşunu resmileştirmiş. Vatikan Bankası’nın yönetimi Papa II. Jean Paul tarafından ele alınmış, dünyaca tanınan finans uzmanlarının ellerine teslim edilmiş, bir de beş kişilik bir Kardinal Komisyonu’ndan oluşan denetim oluşturulmuştur. Basında yer alan olumsuz haberler ve soruşturmalar sonrasında, Papa Francis ile beraber yeniden........

© Aydınlık