Pişmanlık son derece insânî bir duygudur. Psişik sapmaları, yâni vicdânî muhasebeleri dumura uğramış olanlar hâriç her insan bu duyguyu şu veyâ bu ölçüde yaşar. Dinler bu duyguyu tertip eden bir dizi pratik geliştirmişlerdir. Meselâ bizim dinimiz olan İslâmiyet, Allah’ın dâveti üzerine bir tövbe mekanizması meydana getirmiştir. Tövbe Allah ile kul arasındadır. Yâni son derecede bireyseldir. İçeriden yapılır. Günah, haram, mekruh olan eylemlerinden pişmân olan kul sessizce Allah’a döner, pişmanlığını dile getirir ve yaptığı yanlış olan her neyse ondan vazgeçtiğine dâir bir söz verir. Bu sürecin bir aracısı yoktur. Buna mukâbil ,bilhassa Katolik ve Ortodoks Hristiyanlıkta itiraf bir din adamı nezâretinde yapılır. Bu iki mezhepte de günah çıkarma 7 temel sakramentten birisidir. Hâsılı, İslâmiyette bireysel tutulan pişmanlık ve onu tâkip eden tövbe mekanizması Hristiyanlığın pratikleri içinde aracılaştırılan bir ortopraksis temele oturtulur.

Protestanlık ise günah çıkarma ve tövbekârlık pratiğini yeniden bireyselleştirir. Yâni aracıları ortadan kaldırır. Bunun ferahlatıcı bir gelişme olduğuna inanılır Hâlbuki daha dikkatli bakıldığında durumun hiç de öyle olmadığı, bizzat sorunlu olan bir pratiğin daha da sıkıntılı bir hâle getirildiği anlaşılır. Bunun arkasında “İlk Günah”(Original Sin) denilen bir inanış rol oynamaktadır. Hz.Âdem’in Cennet’ten kovulması olarak yorumlanan o ilk günah o kadar ağır bir günahtır ki, sâdece fâillerini değil, bu dünyâya gelen her bir Hristiyanı bağlar. Ezcümle, bu dünyâya gelen her insan yavrusu daha baştan o günahın vebâli altındadır.(Hristiyanlık Hz. İsâ’nın çarmıha gerilmesini , Çarmıhı sırtında taşımasını insanlığın bu büyük günâhının kefâretini ödemek için yapmış olduğuna inanır).

Kilisenin, kurumsallaşmasını temelde bu doktrinin sağlamış olduğu avantajlar üzerinde sağlamış olduğunu söyleyebiliriz. Protestanlık İlk Günah düşüncesinden vazgeçmez. Tam aksine onun vebâlini daha da ağırlaştırır ve günlük hâyâtın her sâhasına yayar. Bireyselleştirdiği dindâr her........

© Yeni Şafak