Bazıları Osmanlı İmparatorluğu’nu Roma’nın devamı olarak görürler. İkisi hayli benzemekle beraber, acaba Osmanlılar bu mevzuda ne düşünmüşlerdir?

Antik Çağ'da İngiltere’den Fırat’a kadar uzanan Roma İmparatorluğu’nun payitahtı Roma idi. Bu sebeple ülke de bu isimle böyle anılıyordu. Roma, Truva’dan kaçıp gelen birkaç aile tarafından kurulmuştu. Zamanla etrafına ve bütün İtalya’ya hâkim oldu. 2300 sene ömür sürdü.

Roma İmparatoru Constantinus, bugünkü İstanbul’un yerinde bulunan ve Byzantium (Bizans) diye anılan bir Yunan balıkçı köyünde Nova Roma (Yeni Roma) adıyla yeni bir şehir kurdu. Sonradan kendi ismiyle anılacak olan bu şehri, 330 senesinde payitaht yaptı. Zamanla kurucusuna izafeten Constantinopolis diye meşhur oldu. Araplar bile Konstantiniyye dediler. Constantinopolis, halk ağzında İstanbul’a dönüştü.

395 senesinde Roma İmparatorluğu, Garbî (Batı) ve Şarkî (Doğu) olmak üzere ikiye ayrıldı. Garptakinin payitahtı Roma iken, şarktakininki İstanbul idi. Garptaki, barbar istilasıyla ezilerek 476 senesinde tarih sahnesinden çekildi.

Başşehri İstanbul olan tek bir Roma İmparatorluğu kaldı ve 1453’teki Osmanlı fethine kadar da bu isimle anıldı. Araplar ve Türkler, Roma için Rum tabirini kullanırlardı. Yunanca konuşan yerli halk da Rum diye isimlendirildi.

Anadolu’ya Diyar-ı Rum denirdi. Selçuklular, Rum Selçukluları idi. Rumi, Anadolulu demekti. Hazreti Mevlâna gibi Anadolu meşhurları böyle anılırdı.

VI. asırdan sonra artık eski Roma müesseseleri birtakım zaruretlerle yavaş yavaş ya ortadan kalkmış ya da şekil değiştirmiştir. Latince’nin yerini Yunanca almıştır. İmparator Heraklius zamanında Latince resmî hayattan çekilmiştir.

Paralı profesyonel ordu yerine derebeylerin emrinde mahallî ordu kuruldu. Bu ordu şehirlerde değil, müstahkem kalelerde mevzilendi. Ekonomisi orduya bağlı olan şehirler sönmeye yüz tuttu.

Şehirli entelektüellerin yerini, Latince bilmeyen ve Roma kültüründen habersiz kişiler aldı. Mahallî güçler, siyasi ve idari otoriteyi eline aldı. Ekonomik hayat zayıfladı.

Sosyal hayatı dizayn etme imkânına sahip kilise giderek güçlendi. Maarif, sıhhiye ve hukuk tamamen kilisenin eline geçti. Artık........

© Türkiye