İslam mutfak kültürü, dinî inançlar, coğrafya, göçler ve ticaret yollarının etkisiyle zenginleşmiş hem yerel farklılıkları koruyan hem de evrensel gastronomiyle etkileşimde bulunan
kapsamlı bir mirastır. Türkiye, bu kültürü tanıtarak geleneksel tarifleri korumak, modern gastronomiye entegre etmek ve İslam ülkelerini uluslararası platformda öne çıkarmak için önemli bir rol oynayabilir. Gelmiş geçmiş tüm toplumların yemek ve mutfak kültürlerine baktığımızda sosyokültürel özelliklerinin oldukça etkili olduğunu görürüz. Özellikle dinî inanışların mutfak kültürünü oluşturmada etkilerini gözlemlemekteyiz. Dinî inanışlar; yiyecekler, pişirme yöntemleri ve hatta mutfak kültürü içerisinde yer alan sofra görgü kurallarını da etkilemektedir. Bu ve benzer açılardan incelendiğinde İslamiyet kendi mutfak kültürünü ortaya çıkaran inanç sistemleri arasında yer almaktadır. İslam coğrafyası ASYA, ORTA DOĞU, AFRİKA, AKDENİZ ve hatta BALKANLARIN bir bölümünü de içine alan geniş bir alana sahiptir. Bu sebeple İslam coğrafyasının mutfak kültürü, ticaret yolları, baharat rotaları, göçler, dinî gelenekler ve yerel coğrafyaların zenginliğiyle harmanlanmıştır. İslamiyet ve mutfak kültürünü incelediğimizde öncellikle karşımıza “HELAL” ve “HARAM” kavramları çıkmaktadır. Kur'ân-ı kerimde haramlar belirtilmiştir. Domuz eti ve yan ürünleri, karnivor hayvanlar (kedigiller, kurt gibi), bütün sürüngenlerin et ve yan ürünleri, Allah adına kesilmeyen etler, uygun şartlarda kesilmemiş helal hayvanların eti, alkollü ürünler “HARAM” olarak bildirilmiştir. İslamiyet aynı zamanda oluşturduğu örf ve âdetlerin uygulanışı sırasında kullanılan yiyecek-içecekler ile gelenekselleşen tarifler oluşturmuştur.

ZENGİN BİRİKİMİN ÜRÜNÜ

Doğumda, ölümde, aşure zamanlarında, Ramazan ve Kurban Bayramlarında, kandillerde, iftar ve sahurda, hacca gidildiğinde ve dönüldüğünde hazırlanan yiyecekler, İslam mutfak kültürünün alt başlıklarını oluşturur. Günümüzde dünya genelinde İslam ülkelerinin mutfak kültürü oldukça popüler bir hâle gelmiştir. Kullanılan baharatlardan, pişirme tekniklerine kadar yemeklere lezzetini veren yöntemler gastronomi alanında mercek altına alınmıştır. Benzerlikleriyle ve farklılıklarıyla İslam ülkelerinin mutfak kültürü, pişirme yöntemlerinden kullanılan malzemelere kadar geniş bir coğrafyaya yayılmış zengin birikimin ürünüdür. Bir yandan dünya kültürleri ile ortak noktalarda buluşurken, öte yandan farklılıklarımızı korumaya çalışmak gerekir. Bir başka deyişle; yerelleşirken evrenselleşmeyi tasarlamak, geleneksel olanı sürdürürken de modernleşmeyi ihmal etmemek........

© Türkiye