Kuzeyden güneye, doğudan batıya dünyanın her yerinde Türklerin izleri vardır. Resmi olmayan bilgilere göre, dünyada toplamda 150-200 milyon Türk nüfusu bulunmaktadır. İdil-Ural bölgesi, Türk kültürünün çiçek açtığı, köklendiği ve geliştiği Türklerin ana yurdudur. İdil-Ural bölgesinin Genel Türk Tarihi’nde önemli bir yeri vardır.

“Büyük nehir” anlamına gelen, birçok şarkı, türkü, deyim ve atasözlerine konu olan ve Kazan Tatar Türkleri ile özdeşleşen İdil Türk nehrinin, bir bölgenin adı olmanın yanı sıra bölgede yaşayan Türkleri anlatan bir ad tamlamasıdır. “Sarmal” anlamına gelen ve Başkurt Türkleri ile özdeşleşen Ural ise Ural sıradağlarında başlayıp Hazar Denizi’nde son bulan bir nehrin, Avrupa ile Asya’yı birbirine bağlayan bir dağın, bir bölgenin ve bir destan kahramanının adıdır.

İdil denince, bir dönemler büyük imparatorluklar kurmuş Kazan Tatarları, Ural denince ise doğanın özgür ve cesur insanları Başkurt Türkleri geliyor aklımıza. Birbirine komşu olan İdil ve Ural bölgesi halkları ikiz kardeş gibi yüzyıllardır bir arada dostça, kardeşçe yaşamaktadır. Ayrıca Çuvaşlar da bölgenin köklü halklarından olup tarihi süreç içerisinde Tatar ve Başkurt Türkleri ile birlikte hareket etmiş, mutlulukları da üzüntüleri de birlikte paylaşmışlardır.

İdil-Ural bütün tarih boyunca Türklüğe mal olmuş topraklardır. Kazan Tatarlarında “Tarihini unutan halk ölür, adını unutan millet yok olur”, şeklinde bir atasözü vardır. İdil-Ural bölgesinde yaşananları anlamak, yorumlamak için kısaca tarihine bir göz atalım. Kazan Tatar Türkleri, İdil-Ural bölgesinin en köklü ve sayıca daha çok nüfusa sahip olan bir millettir. Tarihçilerin fikrine göre, Kazan Tatarlarının kökeni Hun İmparatoru Atilla’ya ( 400–453) dayanmaktadır. Hun hükümdarı Atilla adının etimolojisi, Türk-Tatar Onomastiğinin babası olarak nitelendirilen Prof. Dr. G. Sattarov’a (1932) göre “İdilli, İdil kişisi, yani İdil boyunda dünyaya gelen (Atili › İtilli › İdilli) anlamına gelmektedir.” (Sattarov 1989: 112). Atilla adı ile ilgili Ukraynalı Türkolog Omeljan Pritsak’ın görüşü de dikkate değer:

“O.Pritsak da Hunların efsanevi lideri Atilla’nın........

© Turkish Forum