24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nın 102.yıldönümü ulusumuza kutlu olsun!

Tam bağımsızlığın utkusu olan bu antlaşmaya varan süreçte büyük özverileri olan canını veren ve kanını döken başta Atatürk, İnönü olmak üzere şehit ve gazilerimizin kutsal anıları önünde saygıyla eğiliyor ve hürmetle anıyorum. 24.7.2025P.be/Çanakkale

LOZAN GÖRÜŞMELERİN BİRİNCİ AŞAMASI

· İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Gürzon, “bir kulağı iyi duymayan, her türlü cazibeden yoksun ufak tefek bir adam” olarak nitelediği henüz 38 yaşındaki İsmet Paşa’yı kolay lokma olarak değerlendirmesinin süreç içinde nedenli hata olduğunu anlayacaktır.

· Taleplerini inatla tekrarlayıp duran Paşaya “ Siz bana müzik kutularını hatırlatıyorsunuz. Her gün aynı nağmeyi çalıp hepimizi bıktırıyorsunuz -egemenlik, egemenlik, egemenlik” der.

· Amerikan delegesinin yanında “‘Aylardan beri müzakere ediyoruz. Arzu ettiklerimizin hiçbirini alamıyoruz. Vermiyorsunuz. Anlayış göstermiyorsunuz. Memnun değiliz sizden. Ama, ne reddederseniz, cebimize atıyoruz. Cebimize saklıyoruz ‘Memleketiniz haraptır. Yarın geleceksiniz. Bunları tamir etmek için kalkınmak için yardım isteyeceksiniz. O zaman bu cebime koyduklarımdan her birini birer birer çıkarıp size vereceğim.” diye tehtitvari konuşan Lord Gürzon’a,

· İsmet Paşa “Çok emekle bu neticeye varmışızdır. Şartlarımız, milletimize göre haklıdır. Bunları behemehâl alacağız. Biz bunları alalım. Siz şimdi verin. Sonra gelirsek, istediğinizi yapın.” diye diplomatik bir yanıt verir.

· 20 Kasım 1922 günü başlayan Lozan Konferansı görüşmeleri 75 gün sonra 4 Şubat 1923 Pazar günü saat dokuz buçuğu beş geçe İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Gürzon (Curzon)’un treninin Lozan’dan hareketiyle kesintiye uğrar.

· Görüşmelerin kesintiye uğramasından az önce “ Beau-Rivage Oteli’ndeki 4 Şubat toplantısında Türk Delegesi Başkanı İsmet Paşa(İnönü)’nın Gürzon’a sorusu:

–Şimdi döneceksiniz. İngiltere’ye gittiğiniz zaman, size sulhu sora­caklar. Niçin gittiniz, niçin sulh yapmadan geldiniz, diyecekler. Ne cevap vereceksiniz?

– İngiltere için hayati olan meseleleri temin etmiş olmanız la­zımdır. Türkiye için hayati olan meseleleri reddettiniz, bunu kabul ede­mezdik. Sulhu soranlara ne cevap vereceksiniz?

Gürzon’un, “Türkiye’ye döndüğünde sen cevap vereceksin “ diye sorması üzerine Paşa:

-“Benim vaziyetim kolay. Ben Türkiye’ye gittiğim zaman, soranlara ne cevap vereceğimi size cümle söyleyeyim.

– Ben memleketime gittiğim zaman bana da niçin sulh olmadı, diye soracaklar. Bir ile cevap vereceğim: Lord Gürzon barış istemediği için konferans kesilmiştir, diyeceğim” der.

– Gürzon oturduğu yerden âdeta havaya fırlarcasına ayağa kalkarak “ Never! never! (Katiyyen! katiyen!) ” der.

Zayıflığın göstergesi bu tepki üzerine İsmet Bey:

– “Memleketime gittiğim zaman söyleyeceğim, bütün dünyaya ilan edeceğim, Lord Curzon sulh istemiyordu, müzakereleri kısır bir sonuca vardırmak için elinden geleni yaptı.

– Konferans kesildi, yeniden harp baş­layacak, diyeceğim.

– Sırf sulh yapmamak için, nerede bir bahane bulduysan, onların hepsinin üzerinde ısrar ederek konferansı akamete uğrattın. Benim kanaatim budur.”der

· Çok sinirlenen Gürzon “ Ben sulh istemiyordum da, onun için mi olmadı, nasıl söylüyorsun bunları!” avaz avaz bağırır!

· İsmet Bey “ Öyle söylüyorum, öyle söyleyeceğim, dedim. İşte bütün meseleleri birer birer ortaya koyduk. Kapitülasyonlar senin için hayati bir mesele midir?” diye diplomatik bir yem atar!

***

· TBMM’nin tezlerinin savunulmasının göstergesi olan ve saatlerce süren bu mücadeleler hakiki bir çekişme ve bo­ğuşmadır.

· İsmet Paşa “ Fakat onlar aralarında daha evvel karar........

© Turkish Forum