Yapay zekânın yaygın kullanımının yol açtığı sorunlar artık yavaş yavaş daha belirgin olmaya başladı. Bu sorunların uzun vadede en maliyetlisi yapay zekâ bağımlılığının bilişsel beceriler üzerindeki olumsuz etkileri ile ilişkili olanıdır. Özellikle üretken yapay zekânın bilişsel yük oluşturan çoğu görevi üzerine alması, bireye bu kapsamda özgürlük veriyormuş gibi görünse de uzun vadede eleştirel düşünmenin belkemiği olan bilgiyi analiz etme, değerlendirme ve çıkarım yapabilme becerilerini zayıflattığına yönelik kaygılar giderek artmaktadır. Günlük yaşamda ve mesleki yetkinliklerde en önemli bilişsel beceri olan eleştirel düşünme becerisi uzun vadede bu ilişkiden kalıcı yara alabilir.

Zaten bu kapsamda yapılan son çalışmalar da özellikle üretken yapay zekâ araçlarının bilişsel yükleri azaltırken eleştirel düşünmeyi zayıflattığı, öğrenmeyi yüzeysel bir düzeye indirdiği için öğrenilene yönelik hafızayı olumsuz etkilediği ve tembelliği artırdığına yönelik uyarılar içermektedir. Dolayısıyla, bu uygulamalara aşırı güven ve bağımlılık ilişkisinin uzun vadede bireylerin bağımsız kişisel gelişimlerinde çok farklı olumsuzluklara yol açabileceği kaygıları artmaktadır. Özellikle bu araçlara en fazla maruz kalan öğrencilerin bu olumsuz etkilerle büyümeleri bağımsız problem çözebilme ve zorluklara karşı dayanıklılıklarını artırma becerilerinde önemli zafiyetler oluşturabilir.

Bu nedenle bu sorunlarla ilgili çalışmaları yakından takip etmek ve tartışmaları canlı tutmak gerekmektedir. Bu kapsamda yeni bir çalışma, YZ araçlarının kullanımı ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişkiyi, bilişsel yük boşaltımı (cognitive offloading) olgusunu aracı bir değişken olarak kullanarak incelemektedir (Michael Gerlich, AI Tools in Society: Impacts on Cognitive Offloading and the Future of Critical Thinking, Societies 2025, 15:6). Yazarın da ifade ettiği gibi bilişsel yük boşaltımı, bireylerin zihinsel görevleri dışsal araçlara devretmesi ve böylece derinlemesine düşünmeye daha az katılım göstermesi durumu olarak tanımlanmaktadır. Özellikle üretken yapay zekânın öne çıkan iddiası da zaten insandan bu yükleri alarak yanıtların insan yerine kendisi tarafından sağlanmasıdır. Böylece bu yüklerden kurtulan insan için açığa çıkan zamanı daha verimli ve faydalı işler için kullanabilme fırsatı ortaya........

© SuperHaber