Daha önce ‘Nüfus Artış Hızımız Alarm Veriyor’ ve ‘Genç Nüfus Fırsat Penceresi Kapanıyor’ başlıklı iki yazı yazarak ülkemiz için önemli bir fırsat penceresi olan genç nüfusun artık giderek fırsat penceresi olmaktan çıktığına dikkat çekmiştim.

Nüfus artış hızımız 2023 yılında tarihin en düşük seviyesinde (binde 1,1) gerçekleşmiş, dahası, bir ülkenin nüfusunu koruması için, kadın başına ortalama 2.1 çocuk doğum oranına ulaşması gerekirken bu oran 2023 yılında ülkemizde 1,51’e, 2024 yılında ise 1,48’e düşmüştür. Dolayısıyla, nüfusumuzun önlem alınmadığında artık yenilenemeyecek ve nüfusumuz giderek yaşlanacaktır. Önümüzde çok ciddi bir tehlike söz konusudur.

Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere çoğu ülke nüfusunu yenileyememe riski ile karşı karşıya kalmıştır. Nüfusun yenilenebilmesi için, yani yerine koyma düzeyindeki doğurganlık oranının (The replacement level fertility-RLF) kadın başına 2.1 çocuk olduğu kabul edilir. Yerine koyma düzeyindeki doğurganlık, nüfusun herhangi bir artış olmadan kendini yenilediği minimum doğurganlık düzeyine karşılık gelmektedir. Bir başka deyişle nesilden nesile nüfusun artması için kadın başına doğurganlık oranının 2.1’in üzerine çıkması gerekmektedir. Çoğu gelişmiş ülkede bu oranın son dönemlerde 2.1’in altında seyrettiği bilinmektedir. Örneğin, İtalya’da bu oran 1.29 iken, Japonya’da 1.30, Kanada’da 1.47, Almanya’da 1.53, Birleşik Krallık’ta 1.57, ABD’de 1.66 ve Fransa’da 1.79’tur. Güney Kore ve Japonya uzun zamandan beri bu riskle mücadele etmektedir.

Bu oranın tespitinde demografik rastgelelik göz ardı edilmektedir. Yeni yayımlanan bir çalışma demografik rastgeleliği de göz önüne alarak nüfusun yenilenmesindeki kritik eşiği, yani yok oluş eşiğini (extinction threshold) araştırmıştır (Cuaresma DCN, Ito H, Arima H, Yoshimura J, Morita S, Okabe T (2025) Threshold fertility for the avoidance of extinction under critical conditions. PLoS ONE 20(4): e0322174). Yenilenme eşiğinin 2.1 olarak hesaplanmasında düşük ölüm oranları ve yaklaşık 1:1 cinsiyet oranı varsayımı yapılmaktadır. Diğer taraftan çocuk sahibi olmama da dikkate alınmamaktadır. Dolayısıyla, çalışmada da değinildiği........

© SuperHaber