2025 yılı başından itibaren ABD hava sahasında yaşanan peş peşe uçak kazaları Amerikan Hava Trafik Sistemlerinin sorgulanmasına yol açtı. Ortaya çıkan veriler gerçekten ürkütücüydü ve küresel güç ABD’nin Hava Trafik Sisteminin çökmüş olduğunu göstermekteydi.

ABD Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi’nin Aralık 2024 tarihli raporunda; Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı Federal Havacılık İdaresi(FAA)'nin 138 hava trafik kontrolör sisteminden 51'inin (yüzde 37) sürdürülemez ve 54'ünün (yüzde 39) potansiyel olarak sürdürülemez olduğu açıklandı. Yani, Hava Kontrol Sisteminin v'sı güvenli bir hava trafiği sağlamaktan uzaktı.

ABD havacılığının karşı karşıya bulunduğu facialara yol açabilecek bu durum, ülkenin hava taşımacılığı kapasitesine bakıldığında daha iyi anlaşılacaktır.

Dünya genelinde en fazla havaalanına sahip olan ABD’nin toplamda 19.919 havaalanı mevcuttur. Bunlardan 5.217'si kamuya açık, geri kalanı ise özel kullanıma yöneliktir. ABD hava sahasında her gün ortalama 45.000 uçuşun gerçekleştirildiği ve havaalanlarının günlük ortalama 2,9 milyon yolcuya hizmet verdiği göz önünde bulundurulduğunda, v’sı güven vermeyen Hava Trafik Sisteminin ne büyük bir uçuş riski taşıdığı ortadadır.

Nitekim, raporun yayınlanmasının hemen ardından 29 Ocak 2025'te, PSA Airlines'a ait bir yolcu uçağının Ronald Reagan Havalimanı'na iniş yaparken, bir Sikorsky UH-60 Black Hawk askeri helikopteriyle havada çarpışması sonucu 67 kişinin hayatını kaybetmesi tehlikenin büyüklüğünü gözler önüne serdi. Bu kaza, ABD’de son 24 yılın en ağır havacılık felaketi olarak kayıtlara geçti.

Çarpışmadan sonra, Washington DC'deki askeri ve sivil hava trafik kontrolörleri arasındaki telefon hattının üç yıldan uzun süredir (2022'den beri) çalışmadığının öğrenilmesi ve Federal Havacılık İdaresi(FAA) ile Savunma Bakanlığı arasındaki koordinasyon eksikliği herkesi şok etti. Bu vahim kazayı, izleyen gün ve aylarda başka uçak kazaları takip etti.

Sıkıntının kaynağı Hava Trafik Sistemi (ATS), nedir?

Hava Trafik Sistemi(ATS), hava sahasındaki uçuşların güvenli, düzenli ve verimli bir şekilde gerçekleşmesini sağlayan teknik altyapı, kurallar, personel ve iletişim ağlarının bütünüdür.

Bu sistemde Hava Trafik Kontrolörleri(ATC) uçakların havalanmasından inişine kadar tüm aşamaları koordine eder. Uçaklar arasındaki çarpışmaları önlemek, hava sahasındaki trafik akışını izlemek ve kontrol etmek, pilotlara gerekli bilgi ve yardımı sağlamakla görevlidirler.

Amerikan Hava Trafik Sisteminin İçler Acısı Durumu

ABD’nin mevcut hava trafik kontrol sistemi radar temelli eski teknolojilere dayanmaktadır. Başkan Donald J. Trump 8 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, "eski, bozuk bir sistem" olarak adlandırdığı bu hava trafik sistemini düzelteceğine ve ülke çapındaki hava trafik kontrolörü eksikliğini gidereceğine söz verdi ve her iki sorundan da önceki Biden yönetimini sorumlu tuttu. Trump, 2017′deki ilk döneminde hava trafik kontrolünün özelleştirilmesini önermiş ancak Kongre’yi ikna edememişti.

Ulaştırma Bakanı Sean Duffy de aynı gün yaptığı açıklamada, "1970'lerden kalma radar kullanıyoruz," demiş ve sistem yenileme teklifini kapaklı bir telefondan akıllı telefona yükseltmeye benzeterek. "Bu teknoloji, 50 yıllık ve kontrolörlerimiz, gökyüzünü dürbünle tarayıp uçakları birbirinden ayırmak için kullanıyor." açıklaması ile teknolojideki geriliğe vurgu yapmıştı.

Gerçekten de ABD'deki ATC sistemi, uçuşları takip etmek için kağıt şeritleri kullanıyor ve bilgisayar sistemlerinin yarısından fazlası o kadar eski ki trafiği yönetmek için disketleri değiştirmeyi gerektiren Windows 95 tabanlı bilgisayar........

© Stratejik Düşünce Enstitüsü