İbn-i Arabi aşkı tabii, aşkı insani (beşeri), aşkı ilahî olmak üzere üç tür aşktan bahsetmektedir. Aşkı tabiiden, insanın doğaya, bitkiye, vatana, herhangi bir nesneye duymuş olduğu sevgiyi; aşkı insaniden (beşeri), insanın karşı cinse duymuş olduğu aşkı, aşkı İlahîden de Allah’a duymuş olduğu aşkı kastetmiştir.

Bu aşkların üç hâli bir insanda bulunabileceği gibi, tek bir aşkın bir kişide görülmesi de mümkün olmuştur. Eski kültürümüzde toplum baskısı insanları tek tip olmaya yönlendirdiği için özellikle şairlerde insani aşkları ilahî aşk görünümünü almıştır. Bazen şairler bilerek beşeri aşklarını gizleme yolunu tercih etmişlerdir.

Bahane kelimesi Farsçada abartma anlamında kullanılmaktadır. İnsan bir olaya, bir duyguya, bir duruma bahane bularak onu abartmakta, bununla da hakikati örtme yoluna gitmektedir. Türkçede abartma kelimesinin de hakikati gizleme anlamı bulunmaktadır. İnsan bir şeyi abartarak onu hakiki özelliğinden uzaklaştırmaktadır.

Edebiyatımızda Hüsnütalil sanatı da bu ortamda devreye girmekte kişi, gerçeği gizlemek veya güzelleştirmek için bir olaya bahane bularak, onu abartarak ona başka bir şekil vermeye, onun üzerini örtemeye çalışmıştır.

Toplum baskısının en büyük kurbanı insani aşk tipi olmuş, özellikle şairler insani özellikler taşıyan........

© Pusula Gazetesi