Irak, yaklaşan seçimler öncesinde jeopolitik gerilimler, yolsuzluk ve İran’ın nüfuzu arasında demokrasi arayışını sürdürüyor. Bağdat’ta gözle görülür iyileşmeler olsa da siyaset, mezhepçi sistem ve parçalı ittifaklarla tıkanmış durumda.

• MEHMET ALACA
• 26 Eylül 2025

Irak son dönemlerde jeopolitik endişeler ile siyasi değişim sarkacında yönünü arııyor. Ülke, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının tetiklediği fay kırılmalarının ortasında ve İran-İsrail savaşının ikinci raundunun beklendiği bir anda seçime hazırlanıyor. Al-Rasheed Center ile Irak Demokrasi Gözlemevi (IDO) iş birliğinde düzenlenen Başbakan Muhammed Şiya Sudani’nin yanı sıra çok sayıda Iraklı yetkili, bürokrat, siyasetçi, akademisyen ve gazetecinin katıldığı “Uluslararası Demokrasi Günü” etkinliği çerçevesinde 12-16 Eylül tarihlerinde davet edildiğim Bağdat’ta seçim hazırlıklarını yakından gözlemledim.

Bağdat’ı son olarak mart ayında ziyaret etmiştim. Bu kısa zamanda dahi Bağdat’ın çehresinde gözle görülür değişim yaşandığına şahit oldum. The Economist dergisinin bu ayın başındaki “The World’s Surprise Boomtown: Baghdad” başlığından da anlaşılacağı üzere şehrin her yerinde devasa siteler, yüksek katlı binalar, köprüler, yollar, viyadükler yükseliyor. Başkentteki Musenna yolu üzerinde yer alan, 1980-88 arasında süren ve bir milyon insanın hayatını kaybettiği İran ile savaşta askerî havalimanı olarak kullanılan alanda bugün ultra lüks konutların yükseliyor olması da tarihin ironisi.

Ülke, üzerindeki İran gölgesinin de geleceğini belirleyecek bir seçim sınavına hazırlanıyor. Seçim atmosferi, radikal olmasa da değişim umutları doğuruyor. Seçimde güçlü bir halk desteği alacak hükümet yüksek binalar yapmaya devam edebilir ve siyasi istikrarı pekiştirebilir ancak Irak’ın demokrasi yolunda kat etmesi gereken daha çok yolu var.

Demokrasi Duvarlara Emanet

Başkentteki binaların çatıları ve duvarlarının çoğu savaş dönemlerinin izini taşıyor. Şimdi buraları 11 Kasım’da yapılması planlanan seçimler için yarışan adayların ve liderlerin reklamları süslüyor. Sokaklarda hayat uzun yıllardır şahit olmadığım kadar canlı ve hareketli. Uzun yıllar patlamaların ve savaşın korkusuyla tedirgin yaşayan toplum özellikle son iki yılda Başbakan Muhammed Şiya Sudani’nin gözle görülür yatırım politikaları ve görece stabil güvenlik atmosferinden oldukça memnun görünüyor. Konuştuğum herkesin ortak ifadesi Sudani’nin parlamento seçimlerinde yarışmak üzere kurduğu İmar ve Kalkınma Koalisyonu’nun güçlü sonuçlar alacağı yönünde.

Irak, ABD’nin 2003’teki işgalinden bu yana yedinci kez sandık başına gidiyor. 20 milyonu aşan kayıtlı seçmen, 37 ittifak, 38 parti ve bağımsız yarışan yaklaşık 80 aday arasından 329 sandalyeli yeni parlamentoyu belirleyecek.

Elbette ülkede 2005’ten bu yana düzenli ve rekabetçi seçimlerin yapılması, dini ve etnik grupların genel siyasi sistemde temsili demokrasinin özümsendiği anlamına gelmiyor. Economist Intelligence Unit’in (EIU) seçim süreci ve çoğulculuk, hükümetin işleyişi, siyasi katılım, siyasi kültür ve sivil haklar gibi kriterlerle ölçtüğü Demokrasi Endeksi-2024’e göre, ülkede demokrasi giderek kötüleşiyor. Ülke, 10 üzerinden 2,8 puanla 167 ülke arasında 126’ıncı sırada.

Yolsuzluk, İran yanlısı milis grupların etkisi ve kurumların zayıflığı ülkede demokratik yönetimi yaralıyor. İran’ın........

© Perspektif