Anayasa Mahkemesi (AYM) hem yerel hem ulusal basın için hayati önem taşıyan, hatta bazı basın kuruluşlarının yegâne gelir kaynağını oluşturan Basın İlan Kurumu (BİK) ilanlarının keyfi gerekçelerle kesilmesine dair başvuruda kararını verdi.

Kurumun hem basın kuruluşlarına uyguladığı süreli ilan durdurma cezalarını hem de Evrensel gazetesinde olduğu gibi ilanların tamamen kesilmesini etkileyecek 17 Haziran 2025 tarihli karar,13 Ekim tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı.

Yüksek mahkeme, Basın İlan Kurumu’nun ilan ve reklam kesme cezası yetkisinin hangi durumlarda uygulanabileceğine dair kanunun açıkça düzenlenmediği, muğlak sebeplere dayandığı gerekçesiyle Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti ve Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun’un 49. maddesinin (a) bendini iptal etti.

İptal edilen hükümde, “basın ahlâk esaslarına” riayet etmeyen gazete, dergi ve internet sitelerine verilecek ilan ve reklamların iki ayı geçmeyecek süreyle kesilmesi öngörülüyordu. Kanunda, basın ahlakının ne olduğu veya kapsamına dair bir tanımlama ya da ihlal etmenin kamuoyunda yaratacağı etkiyle ilgili herhangi bir açıklama yer almıyordu.

“Kanunsuz suç ve ceza olmaz”

Anayasa Mahkemesi’nin kararı, Gazeteciler Cemiyeti tarafından BİK cezalarına karşı açılan davanın görüldüğü Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin başvurusunun ardından alındı.

Başvurucu Gazeteciler Cemiyeti’nin avukatı Gökhan Tekşen, P24’e yaptığı açıklamada, AYM kararının ifade ve basın özgürlüğü açısından bir kazanım olduğunu belirtti. Tekşen’e göre “Bu kararla Basın İlan Kurumu, 49-a maddesi yönünden yaptırım yetkisini kaybetmiş oldu. Yani, fiilen yaptırım yetkisi kalmadı.”

Avukat Tekşen, dava kapsamında Anayasa’nın 29. maddesindeki “Süreli yayınların çıkarılması, yayım şartları, mali kaynakları ve gazetecilik mesleği ile ilgili esaslar kanunla düzenlenir. Kanun, haber, düşünce ve kanaatlerin serbestçe yayımlanmasını engelleyici veya zorlaştırıcı siyasal, ekonomik, mali ve teknik şartlar koyamaz” ibaresine dikkat çektiklerini belirtti. Tekşen, “Basın İlan Kurumu yapısı itibariyle genellikle yönetmeliklere, genel kurul kararlarına dayanarak yaptırım uyguluyordu. Ancak cezaların, kanuni dayanağının olması gerektiğini, kanunun da net, belirli olması gerektiğini ifade ettik. Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesinin altını çizdik.”

Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin AYM başvurusunda da Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun’un ilgili kurallarında resmi ilan ve reklam kesme cezalarına ilişkin koşulların çerçevesinin çizilmediği, yaptırım ve ceza öngören kuralların belirli bir açıklık ve kesinlikte düzenlenmediği, resmi ilan ve........

© P24