Dünya dilbiliminin 10 klişe safsatası nedir? Son yıllarda Türkçeyi öven paylaşımlar arttı. Videolar, haberler, makaleler… Bazı yabancılar dilimize hayranlıklarını dile getiriyor. Her biri Türkçenin ayrı bir üstünlüğüne dikkat çekiyor. Seviniyor, gururlanıyoruz. Oysa bunlarda Türkçenin asıl gücü, gerçek önemine dair bir derinlik bulunmuyor. Rakı, şiş kebap… Yine gelecek ben… Biraz o hesap.

Türkçe öteki dillerden şu veya bu yönüyle daha ileri bir dil değildir yalnızca. Öteki dillerin büyük çoğunluğunun kökünü oluşturur. Sadece bu değil, onların kurucu dilidir. İşte asıl kapışma bu noktada yaşanıyor. O kapışma yaşanana dek yapılan övgüler hava cıva.

İşte biz tam da bu iddiayı dile getirdiğimiz zaman dünya şapşal biliminin klişe safsataları çıkarılıyor önümüze. Bu 10 safsatayı academia.edu sitesinde uluslararası ortama yazdım. Burada onun Türkçe özetini veriyorum.

RASTLANTI SAFSATASI

Türkçe ile Avrupa dillerinde anlam ve ses bakımından tam uyuşan kökler, sözcükler gösteriyoruz. “Rastlantıdır” diyorlar. Daha çok sözcük gösteriyoruz, “Çok sayıda rastlantı olabilir” diyorlar. “Her dilde birbirine benzer sözcükler bulunabilir” diyorlar. 20 bin kadar ortak sözcük yayımladım. Hala “rastlantıdır” demeye devam edenler var. Dilbilimde kesin olan bir şey varsa şudur: Temel sözcüklerde, örneğin Swadesh listesindeki sözcüklerde tam uyuşan 7 sözcük bile bulunsa, bu o iki dil arasındaki kök ortaklığını gösterir.

ÖDÜNÇ SÖZCÜK “LOAN WORD” SAFSATASI

Vasatlıkla idare edip giden dil evliyası çoğunluğunun en sevdiği kavramlardan biri “Loan Word” kavramıdır. Sözcüklerin “ödünç” alınması… Hayvan pazarında sığır satar gibi esir pazarında köle alır gibi… Sözcükler de alınacak verilecek…

Bu kadar basit mi? Ödünç sözcük denilen sözcükler gerçekten vardır. Ama bunlar görece yeni sözcüklerdir, temel sözcükler değildir çoğun. Yeni birtakım nesnelerin, yeni kavramların isimleri, teknik terimlerdir genellikle.

Türkçeden on binlerce sözcük almışlar, “Aybaşında geri verecez” diye. Türkçe de demiş ki “Lan vır vırt konuşman… Verin kelimelerimizi geri”. “Lan vırt” olmuş “Loan Word”. Böyle değil elbette, şaka… (Vır vır, verdi veriştirdi = word kısmı şaka değil ama) Sözlüğümde gösterdiğim 20 bin kadar sözcüğün yüzde 90 kadarı dillerin oluşum aşamasında ortaya çıkmış en eski sözcükler. Temel sözcükler. Bunların çoğu Türkçede tek başına duran sözcükler değil. Bir köke bağlı çok sayıda sözcükle küme yapmış sözcükler.

DİL AİLELERİ SAFSATASI

Türkçe ile herhangi bir dil arasındaki bir ortaklıktan bahsettiğimde, bu çalışkan ilkokul çocuğu mizacından kurtulamamış dil alimi zevattan biri hemen o korkunç gerçeği bana hatırlatır: “O bahsettiğin dil Hint-Avrupa ailesinden, Türkçe ise tamamen farklı bir aileden. Ural Altay ailesinden” Vallaha mı? Allah razı olsun, şimdi yeni, senden öğrendim, yoksa zır cahil kalacaktım.

Hint-Avrupa kuramı ve Hint-Avrupa dil ailesi uyduruk, tutarsız, zayıf ve ırkçı bir kuramdır. Bu aile sınıflamalarını tümden reddediyorum. Benden önceki ustaların yazdıklarına dayanarak reddediyorum. Hint-Avrupa dil ailesi dilleri arasında çok ciddi farklılar var. Sözdizimiyle, gramerle, sözcük temel yapılarıyla ilgili ciddi farklar var. Elbette aralarında ortaklık ve benzerlikler de var. Ama bazı Hint-Avrupa dilleri arasındaki benzerlikler bunlarla Arapça veya İbranice arasındaki benzerlikten daha düşüktür örneğin. Zaten bu diller arasındaki on binlerce ortak sözcüğü gösterdiğimizde, geriye ne “ödünç sözcük” ne de “dil ailesi” safsatasının kalması gerekir. Ama ne yaparsın, bilim safsata olmuş zaten.........

© OdaTV