Prof. Dr. Sema Kalaycıoğlu

ABD Dışişleri 18 Kasım'da Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşı sonlandıracak 28 maddelik bir barış planının Ukrayna’ya sunulduğunu ve Trump’ın 27 Kasım Şükran gününe kadar yapılacak değişikliklerle Ukrayna’nın planı kabulünü beklediğini duyurdu. 21 Kasım’da Zelensky halkına bu planla Ukrayna’nın, "ya onurunu veya ABD'nin desteğini kaybetme riskiyle karşı karşıya bırakıldığını”[1] açıklarken ülkesinin bir dayatmayla karşı karşıya bırakılmasının derin üzüntüsü içindeydi. O gün bugündür Cenevre’de görüşmeler sürüyor. Ama önceden danışıldığı itiraf edilen Rusya masada yok. Kararlı tutumunu sürdürürse sonunda bundan kazançlı çıkacağını biliyor. Geçmişte ellerini ceplerine sokup Ukrayna’nın Rusya’ya olan borcunu ödemekten kaçınan, daha da ötesi 2014 yılında Kırım’ın Rusya tarafından ilhakına fazla bir ses çıkaramayan Avrupa, şimdi tam kadro Ukrayna’nın arkasında. Diplomatik, askeri ve ekonomik her türlü yardıma hazır olduğunu ilan edip duruyor. Zelensky ise reddetme lüksü olmadığından önüne konulan planı müzakerelerin temeli olarak kullanmayı kabul etti. Şimdi taraflar görüşmelerde ilerleme kaydedildiğini ve madde sayısının 19 a indirildiğini açıklasa bile, savaş alanında direnen Ukrayna'nın masada kaybetmesi kaçınılmaz. Trump’ın planı, genel hatlarıyla güvenlik garantilerini; Avrupa'nın güvenlik endişelerini; ama asıl ABD'nin Rusya ve Ukrayna ile gelecekteki ilişkilerini gözeten ve Rusya’ya ayrıcalık tanıyan bir plan. Bunun da ötesinde, ağır koşul ve tavizlerden başka, Ukrayna'ya hâlihazırda Rusya'nın elindeki yerlere ilaveten, bazı topraklar vermesini dayatır havada. Emlak kralı Trump için başkasının vatan toprağının önemi yok. Onun için toprak rantı ve yapacağı inşaatlar önemli.

Rusya'nın Maksimalist Talepleri Karşısında Avrupa

Müzakerelerin sürdüğü bir hafta boyunca Ukrayna'nın çatışmayı sonlandırmak için ABD'nin "barış planında" değişiklikler yaptığı ve Rusya'nın bazı maksimalist taleplerini kâğıt üzerinde karaladığı kaldırdığı açıklanırken, Avrupa liderleri herhangi bir anlaşmaya kolay kolay varılamayacağının farkında. Oysa Avrupa Putin’in Kievan Rus ve Novorossiya(Yeni Rusya) planlarını 2000 lerin başından beri anlamalı ve ciddiye almalıydı. Avrupa, Ukrayna’nın dost bellediği bir coğrafya. Hepsi Ukrayna’nın tek parça kalmasını ve toprak bütünlüğünün korunmasını aynı anda savunmaya devam ediyor. Ama asıl arzuları Ukrayna’yı NATO için sınır boylarında kalkan rolü oynayacak bir tampon olarak kullanmak[2]. Artık Ukrayna’nın AB üyeliği belirsiz. Eğer Batı Avrupa 2014 öncesinde Rusya’nın niyetine kulak verip o tarihte Ukrayna’nın Rusya’ya olan ödenmemiş doğal gaz faturalarını ödeseydi, belki böyle büyük bir tehdit ve maliyetle karşı karşıya kalınmazdı. Oysa 2014 de bile........

© Muhalif