menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Varlığın Üç Boyutlu Yapısı: Var, Varlık ve Var Olma…

13 1
02.12.2025

Varlığın Üç Boyutlu Yapısı: Var, Varlık ve Var Olma…

Felsefi anlamda varlık kavramını ele alırken, üç temel kategori üzerinden konuyu ele almakta yarar var: ‘Var’, ‘Varlık’ ve ‘Var Olma’…

Varlık Kavramının Tanımı ve Boyutları…

Varlık, yalnızca var olanlarla hareket eden felsefi bir tanımlamadan ibaret değildir; bu nedenle, varlık kavramının üç boyutta incelenmesi gerekir.

  • ‘Var’: Bu boyut, yaratılışın kendisini düzenleyen ‘Yaratıcı Kudret’ olan ‘Güç’tür (Kadir-i Mutlak)… “Var” olan Allah’tır. O, ‘Gayb’ olarak hep vardır ve varlığı süreklidir; hatta “vardı” ifadesine bile ihtiyaç yoktur. O, ‘Mutlak Gayp olan Zat’tır ve biz O’nunla ilgili hiçbir şey bilemeyiz.
  • ‘Varlık’: Bu boyut, Allah’ın yaratıcı kudret olarak isim ve sıfatlarıyla devreye girip ‘yaratılışı başlatması, inşa etmesi, düzenlemesi ve tekâmül ettirmesi’ sürecidir. Varlık süreci, hem ‘ulûhiyetin’ hem de yaratılmış varlığın kendisinin çerçeve içinde anlam kazandığı temel bir olgusal süreçtir.
  • ‘Var Olma’: Bu boyut, ilahi isim ve sıfatların dışında, yani Varlığın ve Allah’ın dışında ‘yaratılmış varlık’ dediğimiz ve artık şa’un/şey’un olarak tanımlanan şeylerin kendisidir. Bu varlıklar, insan dâhil bütün varlık katmanlarını kapsar ve “olan” (olmuş olan) dediğimiz şeye tekabül eder.

    • Varlık ve İlahi İrade İlişkisi…

    Yaratılmış varlık (“Var Olma”) olarak kabul ettiğimiz her şey, ilahi irade tarafından belirli bir usul ve ‘sistematik’ olarak inşa edilerek oluşturulmuştur. Bu sistematik düzenleme, Varoluşta ve Varlıkta *kaçınılmazdır; sistem mevcuttur. Var olma biçimleri, ilahi iradenin bir eseri olarak ‘tezahür ettirilen’ biçimlerdir.

    Yaratıcının iradesi ve kudreti ‘sistematik’tir. [6]. Bu sistemde anlamsız boşluk yoktur; boşlukların varlığı bizzat ilahi irade tarafından o ‘tamlığı ve bütünlüğü sağlamak amacıyla’ var edilmiştir. Bu tamlık ve bütünlüğü değerlendiren bir insanın hayran olmaması düşünülemez.

    Varlık, tezahür ederken muhteşem bir ‘senkronizasyona’ sahiptir. Her şey birbiriyle ilişki ve iletişim biçimini koruyarak devam eder. Bu durum, varoluşun ilahi inayetle birlikte kendi varlığını idame ettirdiğini gösterir; zira ilahi inayet olmasa, varlık hiçbir şekilde idame ettirilemez.

    Varoluş Süreci, Süreklilik ve Sistematik Tekâmül…

    Varoluş, durağan bir durum değil, sürekli devam eden bir ‘süreç’tir. Bu sürecin arkasındaki sistematik yapı incelenmelidir.

    Varoluş Bir Süreçtir…

    Varoluş, ‘bir anda gerçekleşen bir şey değildir’; o bir süreçtir. Bir bardağın oluşabilmesi için dahi bir sürece, bir oluş sürecine ihtiyaç vardır. Örneğin, bardağın yapımında camdan kuma, kumdan........

    © Mir'at Haber