Latince’de “barış” anlamına gelen “Pax” kelimesi tarihte uluslararası sistemin belli dönemlerini anlatmak için sıklıkla kullanılmıştır. Ancak bu kelimenin kullanılması ile tarif edilen “barış”ın hiç bir zaman dengeli ve gerçek bir barış olmadığı da bilinir. Örneğin “Pax Romana”, Roma imparatorluğunun aşağı yukarı 200 yıl kadar uluslararası sahnede egemen güç olarak hüküm sürdüğü emperyalist dönemi tarif eder. Milattan önce 27 yılında Avgustus ile başlayıp milattan sonra 180 yılında Marcus Aurelius’un ölümüne kadar süren bu 200 yıllık dönemde görece bir barış, istikrar, bölgesel genişleme üzerine kurulmuş bir düzen vardır. Roma Perslerle savaşmaya devam ettiği halde, hakim güç olarak kendi çıkarına olan düzeni koruyabilme yeteneğini kullanarak bir tür “Roma barışı” kurmuştur. Bu süre zarfında Roma en parlak dönemini yaşayarak dünya nüfusunun üçte birini kontrol eden bir güç haline gelmiştir.

Benzer bir tanımlama, daha sonra “Pax Britannica” adıyla 1815 ile 1914 yılları arasındaki 100 yıllık dönem için kullanılmış olup, Waterloo’da Napolyon’un yenilgisiyle sonuçlanan savaşlardan sonra, yine tam anlamıyla sükunet içinde geçen bir barış dönemi olmasa da, Birinci Dünya Savaşı’na kadar İngiltere’nin uluslararası sistemde egemen güç olarak hüküm sürdüğü dönemi tarif etmek için kullanılmıştır. İngiltere’nin 26 milyon kilometre karelik bir alanı ve dünyanın 400 milyona varan nüfusunu kontrol altında tuttuğu bu döneme de, tıpkı Roma’nın altın çağı olarak anılan dönem gibi, “İngiltere’nin altın çağı” yakıştırması yapılmıştır. Ama bu dönemde de tam bir barış olduğu söylenemez zira İngiltere’nin hakim güç olmasına rağmen karşısında Rusya vardır ve İngiltere bu rakip ile 1853-1856 yılları arasında Kırım savaşını yaşamak zorunda kalmıştır.

İkinci Dünya Savaşı ertesinde 1945 yılından itibaren başlayan döneme “Pax Americana” yakıştırması yapılır. Savaşın galibi olan Amerika, dünya üzerinde yeni düzeni kuran egemen güç olarak........

© Kısa Dalga