Yatırımlar dibe vurmuş. Yabancı doğrudan yatırımda kıpırdanma yok. 5 yılda vatandaşlar yurtdışına 100 milyar dolar çıkarmış. Yabancılar ev alıyor ama vatandaşlar da bir o kadar yurtdışında ev alıyor. Yatırım ortamı fena bozuldu. TÜSİAD Başkanı, “Suç örgütü kurmak şirket kurmaktan kolay oldu” diyor. Güveni bitirdiler. İktidara yanaşanın işi yürüyor. Diğer şirketlere kayyım tehdidi kanunu çıkardılar. Türkiye, yatırım üretim kapasitesini devreye alamıyor. Öte yanda 11,5 milyon kişi ya işsiz ya doğru dürüst bir işi yok.

***

Farkında mısınız, bilmiyorum. Yatırımlarda çok dramatik bir düşüş var. Üçte bir seviyelerine gerilemiş gözüküyor. Memleketimizde geniş tanımlı işsizlik verisine göre 11,5 milyon kişi ya tamamen işsiz veya doğru dürüst bir işi yokken oluyor bu. TÜİK oranları başka telden çalıyor ama bu yatırım temposuyla işsizimize iş bulmak imkânsız gözüküyor.

Bir süredir böyle. Mehmet Şimşek’in bakanlığa atanması durumu değiştirmedi. Programını;

Piyasa cümbüşünün bu açıdan bir yararı yok. Portföy yatırımına gelen para, carry trade için gelen para memleket kaynağını cebine indirip gidiyor. Tek faydası döviz girişi ile kurun baskılanmasına yardımı oluyor. Yatırımlar açısından hiçbir faydası yok. İstihdam yaratan kalıcı bir ekonomik kapasite kazanmak için doğrudan yatırımların artması gerekiyor. Hükümet, bazı dönemler ucuz kredi paketleri pompalayarak yatırımları teşvik ediyor. O yılar biraz artıyor ama sonra tekrar düşüyor. TÜSİAD boşuna isyan etmiyor. İşin içine iktidarın siyası projesinin sızmadığı hiçbir iş yok. Yanaşma şirketlerin yolu açık. Diğerlerinin tepesinde “bertaraf” edilme tehdidi var. Kanun çıkardılar. Şirketlere kayyım atayabilecekler. Yatırım ortamını yok ettiler.

Yabancı doğrudan yatırım, yarısı gayrimenkul olmak üzere 5 yıl önceki seviyelerde seyrediyor. Dahası yerli yabancı teşvikli yatırımlarda çok dramatik düşüşler oldu. 2019’da teşvik alan projelerin toplam tutarı 79 milyar dolar. 2023’te 35 milyar dolar. Bu yıl 30 milyarı bulması bile zor. Ocak – Kasım rakamları açıklandı, 11 aylık 26,3 milyar dolar.

İşin dikkat çekici başka bir yönü daha var. Yabancı sermaye geliyor ama bir yandan da yerli sermaye kaçıyor. Prof. Dr. Özgür Orhangazi bu konuda birkaç yazı yazdı. Son yazısındaki tespitleri aktarayım:

“Kasım 2024 Ödemeler Dengesi İstatistikleri’ne göre, yurtiçinde yerleşiklerin yatırım amacıyla yurtdışına çıkardığı toplam miktar Ocak-Kasım 2024 döneminde rekor kırarak 47 milyar dolara dayandı. Daha önceki en yüksek çıkışlar, 2015’te 24.3........

© Kısa Dalga