Sosyolojinin kurucu babalarından biri olan Emil Durkheim, toplumca kabul gören normların ve ortak değerlerin ortadan kalkması, davranışlarımızı düzenleyen sosyal standartların çözülüp yok olması halini “anomi” olarak tanımlar.

Ona göre bu, eski norm ve kuralların ortadan kalktığı, ama yerlerine yenilerinin konulamadığı sıkıntılı bir geçiş aşamasıdır.

Durkheim anomiyi açıklarken, Rousseau’nun “genel irade” ve Comte’un “konsensüs” kavramlarından yola çıkarak kendi “kolektif bilinç” kavramını geliştirir.

Kolektif bilinci, “toplumdaki ortalama bireylerin ortak inanç ve duygularının tümü” olarak tanımlar.

Eğer kolektif bilinç mutlak belirleyici olursa bireyler için hiçbir hareket alanı ve inisiyatif alma imkânı kalmaz.

Ama bireysel bilinç galebe çalar da kolektif bilinç tamamen yok olursa rasyonel toplumsal sözleşme ögeleri toplumu bir arada tutamaz hale gelir.

Denge önemlidir.

Toplumlar büyük sarsıntı dönemlerinden geçerken “kolektif bilinç” zayıflar ve etkisizleşir.

Buna karşılık ”bireysel bilinç” kuvvetlenir. Kendi muhakeme ve eylem özerkliklerine sahip insanlar, ortak toplumsal değerlere giderek daha az itibar etmeye başlarlar.

Ama bu durum geçicidir.

Durkheim, sarsılan modern toplumun zamanla aşırı uçlardan uzaklaşıp bir denge bulacağını öngörmüştü.

Öngörülerinde haklı........

© Karar