Müzeler tarihi eserlerin korunduğu ve sergilendiği mekânlar olarak kültür ve sanatın korunmasında önemli rol oynarlar. Buralarda sergilenen eserler buluntu, satın alma, bağış, yurt dışına kaçırma vb. yollarla elde edilmektedir. Bu durum farklı ülkelere ait çok sayıda eserin anayurtları dışında sergilenmelerine sebep olabilmektedir. Dünyada eser kaçakçılığından en çok mağdur olan ülkelerde biri de Türkiye’dir. Türkiye’den çeşitli yollarla başka ülkelere çok sayıda eser götürülmüş veya kaçırılmıştır. Bunların bir kısmı dünyadaki farklı müzelerde sergilenmektedir. Farklı dönemlere ait Türk eserlerinin sergilendiği müzelerden biri de St. Petersburg’daki Ermitaj Devlet Müzesi’dir. Müzenin ismi, eski Yunancada dinsel nedenlerle inzivaya çekilen kişi manasındaki “eremite” kelimesinden gelmektedir. Yani Ermitaj, “inzivaya çekilinen yer” anlamına gelmektedir.

Fotoğraf 1: Ermitaj Devlet Müzesi (Mustafa Kırıkçıoğlu).

Ermitaj Devlet Müzesi’nin bugünkü ana binası Rus çarı I. Petro’nun kızı Yelizaveta Petrovna tarafından kışlık saray olarak 1754 yılında yaptırılmaya başlanmış ve II. Katerina döneminde 1764 yılında tamamlanmıştır. Müze koleksiyonunun temeli II. Katerina’ya Berlin’den gönderilen ve çoğunlukla XVII. yüzyıl Hollandalı ressamların eserlerinden oluşan iki yüzün üzerinde tablo teşkil etmiştir. Müzeye zamanla yeni binalar eklenmiş ve müze bugünkü haline gelmiştir. Ermitaj Devlet Müzesi Batı Sanatı Bölümü, Antik Sanat Bölümü, Tarihöncesi Çağlar Bölümü, Doğu Kültürü Bölümü, Rus Kültürü Bölümü ve Nümismatik Bölümü olmak üzere altı bölümden oluşmaktadır. Bu müzenin envanterinde 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle 3.150.428 adet eser bulunmaktadır. Bu eserlerin çoğunluğu nümismatik nesneler, arkeolojik bulgular, grafik ve uygulamalı sanat eserlerinden oluşmaktadır. Müze arkeoloji konusunda dünyadaki en iyilerden biri olsa da daha çok resim alanında geniş koleksiyonlara ev sahipliği yapmasıyla bilinmektedir. Bu müzede Türk kültürü ve sanatı açısından son derece önemli eserlerde bulunmaktadır.

Türk coğrafyasının büyük bir kısmı, uzun yıllar boyunca Rus işgali altında kaldığından, bu müzede eski çağlara ait olan çok sayıda Türk eseri bulunmaktadır. Özellikle Türk kurganlarında çok sayıda eser çıkarılmıştır. Bunlardan biri dünyada el ile dokunmuş olan ilk halı olan Pazırık Halısı’dır. Tabut, balbal ve heykeller, at koşum takımları ile kıyafetler ve süs eşyaları müzede yer alan diğer Türk eserleridir. Bu yazımızda Türkiye merkezli Türk kültürü ve sanatı eserlerine yer vereceğiz. Eserler bölümler halinde incelenmiştir.

Ermijaj Devlet Müzesi’nde çeşitli dönemlere ait el yazması Kur’an- Kerim’ler bulunmaktadır.

Fotoğraf 2: XV-XVI. yüzyıla ait Kur’an-ı Kerim (Yazarın Arşivi-2024).

XVI. yüzyılın sonu ve XVII. yüzyılın başı kumaşları Osmanlı dokumacılığının altın çağına aittir. Bu dönemde İstanbul ve Bursa ipek ve kadife kumaşların üretildiği önemli merkezlerdi. Değerli Osmanlı kumaşları büyük, ritmik olarak tekrarlanan desenler, arka planın parlak renk şeması ve keskin zıtlıkla sunulan detaylar gibi bir dizi ayırt edici özelliğe sahiptir. Dekoratif etki çok ince gümüş veya yaldızlı telden yapılmış metal ipliklerin kullanılmasıyla artırılmıştır. Ermitaj koleksiyonu, Osmanlı kumaşlarında görülen en yaygın desen şemalarını içerir.........

© İnsaniyet