I tokom režima Benjamina Kalaja, i tokom Prvog i Drugog svetskog rata. I tokom građanskog rata u BiH devedestih godina prošlog veka. Ove redove posebno posvećujem svim onim Srbima koji su bili primorani da napuste vekovna ognjišta i grobove predaka i prebegnu u Srbiju, spasavajući živote pred austrougarskim, nemačkim, hrvatskim i muslimanskim noževima. Dok je Srbija slobodna država – njihovo stradanje nikad neće biti zaboravljeno!

Kada je Austro-Ugarska okupirala Bosnu i Hercegovinu, njen osnovni cilj je bio da ''Svetog Save đedovinu’’ što više udalji od Srbije i Crne Gore. Srbi su tada činili većinu stanovništva u BiH, imali su najnapredniju inteligenciju i najsposobniji trgovački sloj. Prekretnica je nastala 1882, kada je kolonijalni upravnik u Sarajevu postao mađarski plemić Benjamin Kalaj. Kalaj, koji je ranije pisao afirmativnu istoriju srpskog naroda, prihvatio se posla sa novom idejom: ne ići na Srbe agresivno, već perfidno i postupno, kroz proces stvaranja jedinstvene bosanske nacije.

Ne bi li ostvario svoj cilj, Kalaj je započeo kolonizaciju rimokatoličkih činovnika iz Hrvatske, Češke i Poljske, koji je trebalo da pojačaju njihov element u Bosni. Rimokatolici su na kraju ovog eksperimenta činili 42% državnog aparata; njihov broj se u Sarajevu se sa 3,3% stanovništva povećao na 34,5%. Radi jačanja rimokatoličkog uticaja u BiH su dovedeni i jezuiti, koji su bili neuporedivo borbeniji i perfidniji u širenju prozelitizma od domaćih franjevaca. Oni su činili osnovu širenja Kalajeve politike. Iako do danas u pojedinim krugovima vlada mit kako je Austro-Ugarska modernizovala BiH, ona je tokom čitave svoje vladavine izgradila samo tri gimnazije, dok je sa druge strane izgradila na stotine kasarni i utvrđenja, u kojima je bilo raspoređeno više od 60.000 vojnika i žandarma. Pored toga, BiH je pod austro-ugarskom vlašću postala policijska država sa ogromnim brojem agenata. Na stotine Srba je završilo u zatvoru, a brojnim kulturno-prosvetnim udruženjima je zabranjen rad.

Ćirilica je bila potiskivana, a umesto nje su uvedeni hrvatski dijalekat i latinica. Pošto je retko ko znao latinicu, nastava je postala nefunkcionalna, zbog čega se veliki broj škola žalio Zemaljskoj vladi, ali bezuspešno. Pored toga, Kalaj je pritiskao srpske učitelje da u nastavi propagiraju ideju o bosanskoj naciji. Umesto srpskih učitelja, Kalajeve ideje propagirali su bogato subvencionisani listovi kao što je Bošnjak, dok je sa druge strane bilo strogo zabranjeno čitanje srpskih listova iz Srbije, Crne Gore, Vojvodine i Dalmacije. Cenzura je dostigla vrhunac kada je Kalaj zabranio sopstvenu knjigu Istorija srpskog naroda, u kojoj je pisao “da je Bosna srpska........

© Informer