Ludwig Wittgenstein, 1953'te yayımlanan Felsefi Soruşturmalar'da "Bir aslan konuşabilseydi onu anlayamazdık" diye yazmıştı. Bir büyük dil modeli konuşabilseydi onu anlayamayacağımızı da söyleyebilirdi. Ve haklı olurdu: Anlamıyoruz. Ve yine de bu sohbetleri yapmakta diretiyoruz.

Tam da duruma uygun şekilde, Wittgenstein'ın neyi kastettiği de tam olarak belli değildir. Bu, diğer provokasyonların arasına sıkışmış türden bir kışkırtma. Ama en azından ben bunu hep şu gerçeğin ifadesi gibi düşünmüşümdür: Dili kavramak için anlamamız gereken bir deneyimler ağı bütünü vardır. Aslandan birkaç paragraf önce Wittgenstein, söyledikleri kelimeleri bilsek bile insanların bize anlaşılmaz gelebileceğini belirtiyor:

Tamamen yabancı geleneklere sahip yabancı bir ülkeye geldiğimizde ve dahası, o ülkenin diline hakim olsak bile bunu öğreniyoruz. Halkı anlamıyoruz. (Ve ne söylediklerini bilmediğimiz için değil.) Onlara ayak uyduramadığımızdan.

ChatGPT, dil konusunda yetenekli ama özünde idraksiz bir dalkavuk (Unsplash)

ChatGPT gibi büyük dil modelleri için böyle bir sorun var. Ülkemizin dilinde ustalaştılar ama yabancı geleneklerimizden doğaları gereği habersizler. Bizi doğrudan anlayamazlar, ayak uyduramazlar; ayakları yoktur; bir ayağın ne olduğunu bile gerçekten bilmezler. Onlar için "ayak" sadece, bazı diğer kelimelerle yan yana gelme eğiliminde olan bir sözcüktür.

Ve buna rağmen insanlar ChatGPT'yle derin, anlamlı yürüyüşlere çıkmaya çalışıyor. Bunun tam ölçeği bu hafta ortaya çıktı: OpenAI'ın yaratıcıları, belirli bir haftada kullanıcıların yüzde 0,07'sinin "akıl sağlığıyla ilgili, psikoz veya maniye dair olası acil durum belirtileri" gösterdiğini belirten bir araştırma yayımladı. Bu oran kulağa düşük gelebilir ancak OpenAI, ChatGPT'yi her hafta 800 milyon kişinin kullandığını söylediği için rakamlar aslında çok büyük, yani muhtemelen yüz binlerle ölçülüyor. Dahası, akıl sağlığıyla ilgili sohbetleri OpenAI'ın acil durumları tespit eden otomatik sistemlerini tetikleyecek kadar endişe verici olmasa da kayda değer nitelikte olan insanlar da bu hesaba katılmış değil.

Bu kısmen bir sorun çünkü ChatGPT dil konusunda yetenekli ama özünde idraksiz bir dalkavuk; eğer bir insan olsaydı sırf IQ'dan ibaret olup hiç EQ barındırmazdı, yani duygusal esenliğiniz hakkında sizinle konuşacak en kötü kişi ama aynı zamanda sorunları paylaşmak için cazip biri. ChatGPT her zaman........

© Independent Türkçe