Özet :

Ticari hayatta yaygın olarak satım ilişkilerinde ileride teslim edilecek ürünleri temin edebilmek adına alıcıların satıcılara avans ödemesi gerçekleştiği bilinmektedir. Yetkilisi olduğunuz şirket veya kendi adınıza yapacağınız avans ödemelerinden önce şu hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.

1. Aksi kararlaştırılmadıkça alım-satım ilişkilerinde alıcı ile satıcının edimlerini aynı anda eda etmeleri esastır.

2. Havale mevcut bir borcun ödemesi niteliğindedir. Yani havale borcun bulunduğuna karine teşkil etmektedir.

3. Çek bir ödeme aracı olup, kural olarak mevcut bir borcun tasfiyesi amacıyla verildiği kabul edilir. Çekle yapılan ödemede kural olarak, peşin satış karinesi gereğince ödemeyle birlikte malın teslim edildiği kabul edilir.

4. Kambiyo senedinin bu iki nedenden hangisi için düzenlendiğinin açıkça belirtilmediği durumlarda, kambiyo senedinin ifa amacıyla düzenlendiği kabul edilir.

Bu çalışmamız, alıcının avans ödemesini kıymetli evrak veya banka havalesi ile gerçekleştirdiği fakat satıcının yüklendiği edimleri yerine getirmeyip ürünleri teslim etmemesi halinde gerçekleştirilen avans ödemelerinin tahsili/iadesi veya kambiyo senedinin bedelsiz kaldığı hallerde avans verilen bedelin tahsili imkanı ve ispat yükü hakkındadır.

Çek ve Banka Havalelerinin Avans Ödemesi Olarak Kullanılması Alıcı Adına Risklidir.

Çek bir ödeme aracı olup, kural olarak mevcut bir borcun tasfiyesi amacıyla verildiği kabul edilir. Havale ise mevcut bir borcun ödemesi niteliğindedir. Aksinin iddia edilmesi halinde, bir başka ifade ile çekin veya havalenin avans olarak verildiği, ancak karşılığında mal teslim edilmediğinin iddia edilmesi halinde ispat yükü, malın teslim edilmediğini iddia eden tarafa düşmektedir. TBK m.207 hükmü gereğince, alıcının mal alımı için avans ödemesi yaptığının usulüne uygun delillerle ispatının gerektiği, asıl olanın peşin satış olup satıcı ve alıcının borçlarını aynı anda ifa etmekle yükümlü olduğu, ödeme aracı olan çekin borcun tediyesi amacıyla verildiğinin kabulü gerektiği ve aksini iddia eden ve çeklerin sipariş edilen mallara karşılık avans olarak verildiği ve malın teslim edilmediğinin iddia eden tarafından yazılı delillerle ve koşulları varsa yemin delili ile ispatı gerekir. Unutulmamalıdır ki, özel hukuka ilişkin bir davada, hâkim kural olarak doğduğu iddia edilen bir hukuki sonucun, gerçekten doğup........

© Hukuki Haber