Bir pet şişeyi çöpe attığınızda o an zihninizde kayboluyor. Ama aslında yeni bir yolculuğa çıkıyor: konteynerlere, gemilere, bazen bir köyün tarlasına, bazen bir derenin kıyısına… Çöp kaybolmaz; yalnızca göç eder.

Türkiye, uluslararası çöp göçünün önemli bir durağı hâline geldi. Avrupa’nın herhangi bir evinden çıkan plastik, uzun zamandır Akdeniz kıyılarında. Yani Londra’da kullanılan bir pet şişe, birkaç hafta içinde Adana’da bir arazide yanabiliyor. Adana’nın tatlı karpuzu artık Asda poşeti aromalı anlayacağınız...

Buradaki temel sorun, “geri dönüşüm” kavramının çoğu zaman bir yanılsama yaratması. Bir atığın toplanması başka şey, işlenerek yeniden ham maddeye dönüşmesi bambaşka şey. Resmî raporlarda geri dönüşüm oranları yüksek görünse de, gerçekte kullanılabilir ham maddeye dönüşen kısım çok daha düşük.

Rakamlar tabloyu netleştiriyor: Avrupa Birliği'nin resmi istatistik kurumu Eurostat, 2022 yılında ihraç edilen 32 milyon ton atığın en fazla Türkiye'ye gönderildiğini açıkladı. Sen 32 milyon ton çöpün resmini yapabilir misin Abidin? Hayal edebiliyor musunuz?

Kaynak: Greenpeace

Resmî Geri Dönüşüm Tesisleri: Atıkların bir kısmı lisanslı tesislerde ayrıştırılıp yeniden ham maddeye dönüştürülüyor. Ancak kapasite sınırlı. 2025 için hazırlanan TOBB OSD raporunda, Türkiye’de 925 adet lisanslı geri dönüşüm tesisi bulunduğu belirtiliyor. Yani geri dönüşüm tesislerinin çoğu bu yükü kaldıramıyor.

Greenpeace ve BBC’nin saha araştırmalarında (özellikle Adana, Mersin, İzmir çevresinde) tonlarca plastik atığın açık arazilerde yakıldığı, gömüldüğü belgelendi. Hem toprak hem yer altı sularımız zehirleniyor böylece. Yakma sırasında ortaya çıkan dioksinler gıda yoluyla bedenimize ulaşıyor. Çöpün göçü aslında bir şekilde midemizde, bedenimizde son buluyor. Hücrelerimiz mikro plastiklerle sarılıyor.

Sokak toplayıcıları, küçük geri dönüşüm atölyeleri çöplerin bir kısmını topluyor. Denetimsiz koşullarda çalışan işçiler (çoğunlukla göçmenler ve çocuklar) sağlıksız ortamlarda, aslında geri dönüşümle uzaktan yakından alakası olmayan; bir anlamda yok etme işlemi........

© HTHayat